O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

---

1 
 
O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS 
TA’LIM VAZIRLIGI 
 
URGANCH DAVLAT UNIVERSITETI 
“MEHNAT TA’LIMI” KAFEDRASI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
MATERIALSHUNOSLIK 
FANIDAN MA’RUZALAR MATNI 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tuzuvchi: texnika fanlari nomzodi, dotsent 
Yakubov X.Q. 
 
 
 
URGANCH – 2017 

---

2 
MUNDARIJA 
 
1-Mavzu. Kirish. Materialshunoslik va konstruksion materiallar fanining predmeti 
va mazmuni. Fanning texnikaviy va ilmiy fanlar va politexnik ta’lim bilan 
bog‘liqligi……………………………………………………………………..4 
2-mavzu: Metall va metallmas konstruksion materiallar to‘g‘risida ma’lumot…..14 
3-Mavzu. Metallarning kristallanishi. Metall allotropik shakl o‘zgarishlari….…27 
4- Mavzu.Qotishma. Mexanik aralashma, ximiyaviy birikma, qattiq eritma…….41 
5-Mavzu Temir-sementitli xolat diagrammasi………………………………....53 
6- Mavzu Temir uglerodli va po‘latlarning turlari, ishlatilishi. Ligerlangan
po‘latlar………………………………………………………………………..63 
7-Mavzu Rangli metall va ularning qotishmalari. Alyuminiy va uning qotishmalari..76 
8- Mavzu Kukunli materiallar va ularning strukturasi. Mineralokeramik materiallar 
va g’ovakli materiallar…………………………………………………………99 
9- Mavzu Metall va qotishmalarga termik va kimyoviy-termik ishlov berish….115 
10- Mavzu Metall korroziyasi va unga qarshi kurash usullari. Korroziya turlari va 
uning oldini olish yo’llari……………………………………………………137 
11- Mavzu Metallmas materiallar.Yog’och materiallar Polimer materiallar, 
xossalari, ishlatilishi……………………………………………………........144 
12- mavzu Rezina materiallar. Rezina turlari tarkibi xossasi va 
ishlatilishi………………………………………………………………....159 
13- Mavzu Metallurgiya jarayoni to‘g‘risida umumiy tushunchalar. Domna 
pechining tuzilishi. Domna pechining maxsulotlari…………………………162 
14- Mavzu Po’lat olishning zamonaviy usullari, kislorodli konvertor, Marten va 
elektor pechlarida po’lat ishlab chiqarish.........................................................174 
15- Mavzu: Quymakorlik. Quyish materiallari, quymakorlik texnologiyasi 
(Po‘latlarni quyish usullari)..............................................................................185 

---

3 
16- Mavzu Metallarni bosim bilan ishlash (metallarni prokatlash, bolg‘alash va 
xajmiy shtamplash)…………………………………………………………..201 
17- Mavzu Metallarni payvandlash. Payvandlash turlari va payvand birikmalari…217 
18- Mavzu Metallarga mexanik ishlov berish to‘g‘risida ma’lumot. Metallarni 
mexanikaviy kesib ishlash turlari, metall kesish stanoklari va asboblar……226 

---

4