O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi urganch davlat universiteti «turizm» kafedrasi bekjanov d

10.3. Turistik safarlarni tashkil etishda turistik firmalarning o„rni va roli. 
Barcha sayohatlar xoh ichki, xoh xalqaro turizmda bo‗lsin, uyushtirilgan va 
uyushtirilmagan sifatida baholanadi. Turistik firmalar vositachiligi yoki yordamida 
xorijga yoki o‗z mamlakatiga individual va guruh bo‗lib sayohat qilish 
uyushtirilgan 
turizm
hisoblanadi. 
Individual yoki guruh bo‗lib o‗z mamlakati yoki xorijga ishtirokchilarning o‗zlari 
tomonidan tashkil etilgan sayohat esa uyushtirilmagan turizm hisoblanadi. Odatda 
turizmning bu kategoriyasiga nisbatan «havaskor turizm» (oddiy tilda «Yovvoyilar») 
degan atama qo‗llaniladi. 
Uyushtirilgan va uyushtirilmagan turizm maxsus statistikasi milliy va xalqaro 
masshtabda yurgizilmaydi, ammo ekspertlar bahosi bo‗yicha jahon turizmi umumiy 
hajmiga uyushtirilgan turizmning 35 % ga yaqin, uyushtirilmagan turizmning 65 % ga 
yaqin ulushlari to‗g‗ri keladi. 
Uyushtirilgan sayohat ulushi hozircha uyushtirilmagan safarlardan ancha orqada 
qolayotgan bo‗lsada, mutloq raqamlarda uyushtirilgan turizm ko‗psonli oqimlarni tashkil 
qiladi va yildan yilga ortib borayapti. 
Turistik firma – yig‗ma tushuncha. Uning zamirida tadbirkorlik tarkibi, turistik 
xizmatlar oldi-sotdisi sohasida tijoriy asoslarda vositachilik operatsiyalari bilan 
shug‗ullanuvchilar tushuniladi. Turistik firmaning o‗zi turistik xizmatlar ishlab 
chiqarmaydi. U buning uchun zarur ishlab chiqarish vositalariga ega emas. Shuning 
uchun u sof vositachilik vazifasini bajaradi va ist‘molchi topshirig‗I bilan ishlab 
chiqaruvchilardan har xil turistik xizmatlarni sotib oladi (mehmonxona, transport 
ovqatlanish korxonalari va sayr tomoshalar va boshq.). Turistik firma ist‘molchi va 
turistik xizmatlar ishlab chiqaruvchi o‗rtasida vositachi o‗rnini egallaydi, bu quyidagi 
rasmda ko‗rsatilgan. 
Turistik xizmatlar 
iste‘molchilari 
(sayyohlar ) 
Turistik firma
Turistik xizmatlar 
ishlab chiqaruvchilar