Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “Oʻzbek tilshunosligi” kafedrasi

Kasb-hunar leksikasi – bir kasb yoki hunarga oid so‘zlar: poshna, tagcharm.
Kommunikativ sifat – Fikr almashuviga oid kommunikatsiya, ya’ni aloqaning
sifati. Nutqning sifati.
Ko‘p ma’noli so‘zlar (polisemiya) – shaklan bir xil bo‘lsa ham ma’nolari yaqin
bo‘lgan so‘zlar: ishning ko‘zi, gapning tuzi, ishning boshi.
Logograf – Qadimgi g‘arb sud notiqligida nutq yozib beruvchi shaxs.
Leksikografiya – so‘z shakllari, tilning lug‘at boyligi – lug‘atlar haqidagi ta’limot.
Madaniyat – Jamiyatning ishlab chiqarish va ma’naviy hayotida qo‘lga kiritgan
yutuqlar majmui.
Majoziy ma’no (metafora) – biror predmet yoki harakatning belgisini boshqasiga
ko‘chirish: ko‘z yoshi sel bo‘ldi, bo‘ron o‘kirdi.
Mantiqiy urg‘u – Nutq jarayonida biror so‘zning ma’nosiga alohida diqqat jalb
etish maqsadida uni boshqalardan ajratib, kuchliroq talaffuz etib
ko‘rsatish.
Monolog – bir kishining nutqi. (Ko‘pincha o’z-o’ziga so’zalsh)
Mubolag‘a (giperbola) – shaxs, voqea, hodisa va predmetlarni bo‘rttirib
ifodalash: Ohim ko‘klarga yetdi. Tilini uzun qildi.
Muzakkir – tarixchi notiq.
Neologizmlar – yangi qo‘llangan so‘zlar: kollej, litsey, biznes, reyting.
Notiq – nutq so‘zlovchi; gapga chechan, usta so‘zamol.
Nutq – fikrni so’z orqali ifodalash. So’zlashuv jarayoni.
Nutq madaniyati – og‘zaki va yozma tarzda fikr bildirishning adabiy til
me’yorlariga mos tarzda ifodalanishi. Tilshunoslik faniga oid soha.
Ohang – bir-biriga ulangan, uyg‘unlashgan yoqimli tovushlar tizimi. Nutqda
ma’noga qarab ovozning balandligi yoki pastligi.
Omonimlar – shaklan bir xil, mazmunan turli so‘zlar: ot – hayvon, ot – fe’l;
o‘t – o‘simlik, o‘t – fe’l.
Onomastika – atoqli otlar tizimini: kishi ismlarini, toponimika – joy nomlarini
va boshqalarni o‘rganadi.