Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “Oʻzbek tilshunosligi” kafedrasi

GLOSSARIY ............................................................................................67-73
ILOVALAR ...........................................................................................73-111

“DIALEKTOLOGIYA” FANIDAN

O‘QUV MATERIALLARI


1-ma’ruza
Mavzu: Kirish. “O‘zbek dialektologiyasi” fanining maqsad va vazifalari. Transkripsiya

Rеja:

1. 
   Shеvashunоslikning boshqa fanlar bilan alоqasi.
   
2. 
   Dialеktоlоgiya fanining prеdmеti.
   
3. 
   Dialеktоlоgiya fanining оb’еkti va uning turlari.
   
4. 
   Fanning tarkibiy qismlari.
   
5. 
   Transkripsiya haqida umumiy ma’lumot.
   
6. 
   Transliteratsiya.
   
7. 
   Fonetik va fonologik transkripsiya.
   
8. 
   Transkripsiyaning tuzilishi.
   
9. 
   Unlilar uchun transkripsion belgilar.
   
10. 
    Undoshlar uchun transkripsion belgilar.
    
11. 
    Diakritik belgilar.
    

Tayanch tushunchalar


O`zbek dialektologiyasi - o`zbek shevalarini ilmiy ravishda o`rganadigan fan.
Sheva - o`zbek tilining kichik territoriyadagi muomala vositasi.
Dialekt – o`zaro bir – biriga yaqin shevalar tizimi.
Lahja – shakllanishi jihatidan umumiy tarixga ega bo`lgan dialektlar jami.
Qarluq – chigil – uyg`ur lahjasi – o`zbek tilining shu nomlar bilan ataladigan urug` – qabila
ittifoqi negizida shakllangan sheva va dialektlar uyushmasi.
Qipchoq lahjasi – o`zbek tilining asosan qipchoq urug` va qabilalari negizida shakllangan
sheva va dialektlar uyushmasi.
O`g`uz lahjasi – o`zbek tilining o`g`uz urug` va qabilalari negizida shakllangan sheva va
dialektlar uyushmasi.
Tavsifiy (sinxron) metod – shevaning hozirgi holatini yozib olish metodi.