O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

O`zbekiston Respublikasi yirik tijorat banklari tomonidan olingan 

markazlashgan kreditlarning kredit qo`yilmalariga nisbati salmog`i

23

 

Tijorat banklari 

Moliyaviy yillarning 31 dekabr holatiga, (foizda) 

2005 2006 

2007 

2008  2009 

2010 

Tashqi iqtisodiy faoliyat milliy banki 

1,9 1,6 

1,3 

1,2 

13,1 

6,4 

DAT Asakabank 

2,2 1,5 

0,9 

0,9 

0,4 

0,1 

OAT Sanoatqurilishbanki 

41,1 28,6 

21,1 

15,1  13,0 

7,4 

OAT Agrobank 

26,0 11,3 

6,0 

6,0 

3,4 

3,7 

OAT Qishloq Qurilish Banki 

40,2 29,0 

32,2 

30,7  26,8 

19,7 

  

1-jadval  ma`lumotlaridan  ko`rinadiki,  respublikamiz  tijorat  banklari 

passivlarining  umumiy  hajmida  markazlashgan  kreditlar  kichik  salmog`ni 

egallaydi.  Bu  esa,  Markaziy  bankning  qayta  moliyalash  siyosati  orqali  tijorat 

banklari kreditlari va depozitlarining foiz stavkalariga ta`sir etish imkonini cheklab 

qo`yadi hamda investitsiyalarni moliyalashtirishga salbiy ta`sir ko`rsatadi.  

Shunisi  xarakterliki,  qator  MDH  mamlakatlarida  majburiy  zahira 

stavkalarini pasaytirish siyosati olib borilmoqda. Masalan, Rossiya Federatsiyasida 

2009-yilning  30-oktabridan  boshlab  Markaziy  bankning  majburiy  zaxira  stavkasi 

2,5% qilib belgilandi

24

.  

Qozog`iston  Milliy  bankining  majburiy  zahira  stavkasi  2010  yil  davomida 

o`zgarmasdan qoldi va quyidagicha belgilangan: 

-  Tijorat banklarining ichki majburiyatlari bo`yicha – 1,5%; 

-  Banklarning boshqa majburiyatlari bo`yicha – 2,5%

25

. 

Yevrozona  mamlakatlarida  Yevropa  Markaziy  banki  tomonidan  majburiy 

zahira  stavkasi  2%  darajasida  belgilangan.  AQSh,  Yaponiya,  Shvetsiya,  Buyuk 

Britaniya,  Kanada  mamlakatlarida  esa  majburiy  zaxira  siyosatidan  pul-kredit 

siyosatining  instrumenti  sifatida  foydalanilyatgani  yo`q.  Bu  esa,  mazkur 

                                                           

23

 Mazkur banklarning yillik xisobot ma`lumotlari asosida hisoblandi 

24

 

http://www.cbr.ru/statistics/2010/prtid

 sayti ma`lumotlari 

25

 

http://www.nationalbank.kz

 sayti ma`lumotlari

 

---

68

 

 

mamlakatlarda  pul-kredit  siyosatining  diskont  siyosati,  valyuta  va  ochiq  bozor 

siyosati kabi instrumentlaridan foydalanish amaliyotining takomillashganligi bilan 

izohlanadi. 

O`zbekiston  Respublikasi  majburiy  zahira  siyosatining  amaldagi  holatiga 

baho berish uchun 2-jadval ma`lumotlaridan foydalanamiz.