O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti


Markaziy Bankning diskont (hisob) siyosati



Download 0,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/42
Sana21.07.2021
Hajmi0,93 Mb.
#125572
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   42
Bog'liq
Sharqshunoslik

Markaziy Bankning diskont (hisob) siyosati 


9

 

 



Diskont  (ing.  Discount  –  ―kamaytirilgan  narh‖  so`zidan  olingan)  –  bank 

amaliyotidagi hisob stavkasidir. 

Diskont  siyosati  –  Markaziy  Banknig  hisob  stavkasini  o`zgartirish  yo`li 

bilan milliy valyuta kursiga va to`lov balansining holatiga ta`sir etish siyosatidir. 

Foiz o`zining iqtisodiy ma`nosi bo`yicha ssuda kapitalidan foydalanganligi 

uchun  to`lanadigan  qo`shimcha  qiymatdir.  Foiz  stavkalari  odatda  foyda  normasi 

orqali  aniqlanadi,  lekin  amaliotda  doiz  stavkasi  darajasi  ssuda  kapitallariga 

bo`ladigan talab va taklifdan kelib chiqadi. 

Markaziy  Bankning  qayta  moliyalash  siyosatining  quyidagi  ko`rinishlari 

mavjud: 


a) 

Hisob  stavkasi  Markaziy  Bank  tomonidan  tijorat  banklariga  ularning 

ixtiyoridagi  tratta  (o`tkazma  veksel)  larning  qayta  hisobga  olish  yo`li  bilan 

beriladigan kreditlarning foiz stavkasidir. 

b) 

Tijorat  banklari  Markaziy  Bankdan  o`zlarining  portfelidan  qimmatli 



qog`ozlarni  garovga  qo`yish  orqali  kredit  olishi  -  bu  lombard  krediti  hisoblanadi. 

Lombard stavkasi har doim hisob stavkasidan ikki-uch punkt yuqori yuradi. 

Kapitallarning  davlatlararo  erkin  tarzdagi  harakatlarida  mavjud  bo`lgan 

Markaziy  Bankning  hisob  stavkasining  o`sishi  bu  mamlakatga  horijiy 

mamlakatlardan  vaqtinchalik  bo`sh  valyuta  mablag`larining  oqib  kelishiga  sabab 

bo`ladi.  Bu  esa  to`lov  balansining  aktivlashuviga  va  milliy  valyuta  kursining 

ko`tarilishiga olib keladi. 

Qayta  moliyalashtirish  siyosatidan  ko`zlangan  asosiy  maqsad  –  tijorat 

banklari  Markaziy  Bank  tomonidan  beriladigan  kreditlarning  berilish  shartlrini 

o`zgartirish yo`li bilan pul bozori va kapital bozorining holatiga ta`sir qilishdir.  

Shunisi  diqqatga  sazovorki,  qayta  moliyalashtirish  qimmatli  qog`ozlarni 

garovga olmasdan ham amalga oshirilish mumkin.  

Matrkaziy  Bankning  ssudalari  banklarning  kutilmaganda  yuzaga  keluvchi 

zarur  ehtiyojlarini  qondirish  maqsadida  beriladigan  vaqtinchalik  resurs  sifatida 

qarash  lozim.  Undan  kredit  hisob-kitob  operatsiyalrining  doimiy  manbai  sifatida 

foydalanish bu instrumentning mohiyatoga ziddir. Shu sababli, rivojlangan horijiy 




10

 

 



mamlakatlarda,  xususan,  AQSH,  Germaniya,  Yaponiya,  Avstriya  va  shu  kabi  bir 

qator  rivojlangan  davlatlarda  Markaziy  Bankning  diskont  siyosatini  amalga 

oshirishda miqdoriy cheklashlar amalga oshirilgan. Bunday cheklashlar veksellarni 

qayta  hisobga  olish  asosida  beriladigan  kreditlarning  umumiy  summasini 

limitlashtirish  shaklida  mavjud  bo`ladi.  Markaziy  Bank  qayta  hisobga  olinadigan 

veksellar  kontingentini  qisqartirish  yo`li  bilan  tijorat  banklarini  yanada 

qimmatliroq  bo`lgan  garovli  kredit  olishga  majbur  qiladi.  Chunki,  garovli 

kreditlarning stavkasi odatda, hisob stavkasidan yuqori bo`ladi.  

Germaniya  amaliyotida  maxsus  lombard  kreditlari  ham  vaqti-vaqti  bilan 

ham qo`llanib turiladi. Bunday kreditlarning o`ziga xos xususiyati shundaki, unga 

to`lanadigan  foiz  stavkasi  har  kuni  o`zgarib  turishi  va  hohlagan  vaqtda  to`xtatib 

qo`yilishi mumkin. 

Hisob stavkasi va Lombard stavkalarining o`zgarishi qayta moliyalashtirish 

siyosatining  moslashuvchanligini  oshiradi. Ayniqsa, hisob  stavkasining  o`zgarishi 

pul bozorining va kapitallar bozorining holatiga sezilarli darajada ta`sir ko`rsatadi. 

Ta`sir  mexanizmi  quyidagicha  bo`ladi:  hisob  stavkasining  o`sishi  pul  bozorida 

kreditlar  va  depozitlar  stavkalarining  o`sishiga  olib  keladi.  Bu  esa  o`z  navbatida 

qimmatli  qog`ozlarga  bo`lgan  talabni  kamaytiradi.  Kreditlarga  to`lanadigan  foiz 

stavkalarining  o`sishi  natijasida  qimmatli  qog`ozlar  taklifi  ko`payadi  va  shuning 

asosida, ularning kursi tushadi. 

Qayta  moliyalashtirih  siyosatining  an`anaviy  vositalaridan  keng  ko`lamda 

foydalanish  yuzga  kelgunga  qadar,  ma`muriy  mazmundagi  ayrim  pul-kredit 

siyosatining  vositalaridan  foydalanishga  zaruriyat  seziladi.  Kreditlash  limitlarini 

joriy qilish yo`li bilan pul massasi va foiz stavkalarining keskin o`sishiga barham 

berish mumkin. 


Download 0,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   42




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish