O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti «tasdiqlayman»

MAVZU:KASB-HUNAR TA'LIMI TIZIMI VA JARAYONI REJA

1. 
   Ta'limning didaktik tizimi haqida umumiy tushuncha.
   
2. 
   Predmet tizimi, operatsiya tizimi, operatsiya-predmet tizimi, motorlimashq tizimi, operatsion-kompleks va boshqa tizimlar
   
3. 
   Kasb-hunar ta'limi didaktik tizimlarini takomillashtirish
   

Tayanch tushuncha va iboralar: didaktik tizimi, nazariy bilim, ) ishlab chiqarish ta'limi, predmet (buyum) tizimi, operatsiya , motor-mashq tizimi , konstrukcion-texnologik tizim
Ta'limning didaktik tizimi haqida umumiy tushuncha. Ta'lim tizimi deb, amaliy ko'nikma va mehnat malakalarini to'g'ri tarkib topishini, kasbiy faoliyatga tayyorlashni ta'minlaydigan o'quv materialining maqsadga muvofiq tuzilmasiga, uni tashkil etish va izchilligiga aytiladi. Kasb-hunar ta'limi o'zaro bog'langan ikki qismdan iborat:

1. 
   nazariy bilim;
   
2. 
   ishlab chiqarish ta'limi.
   

Ishlab chiqarish ta'limi va nazariy ta'lim bir-biridan farq qiladigan, lekin o'xshashliklari ham bor. Ta'limning bu 2 xil turi ham ta'lim mazmunini ajratish, uning qismlarini guruhlash, ularni o'rganish izchilligini belgilash zarurligi bilan bog'liqdir. Bunday ajratish prinsiplari va gruppalash tartibi o'qitishning odatda ishlab chiqarish ta'limi tizimining qaysi biridan qo'llanishiga bog'liq bo'ladi.
Kasb-hunar ta'limida predmet, operatsiya, operatsiya-predmet tizimi, motor mashq tizimi, operatsion-kompleks va konstrukcion-texnologik tizimlar ma'lum. Dastlab predmet (buyum) tizimi paydo bo'lgan. Bu tizimga o'quvchi o'zi o'zlashtirayotgan kasb uchun tegishli bo'lgan buyumlarni tayyorlagan. Bunda buyumlar murakkabligi ortib borgan. Tayyorlash jarayoni didaktik jihatdan alohida operatsiyalarga ajratilmagan. O'quvchi ayrim mehnat usullarini bajarish qoidalari bilan maxsus tanishmagan, faqat
o'qituvchining ishi va boshqa harakatlarini takrorlashga intilgan. Bunday ta'lim natijasida o'quvchilarni tanish buyumni tayyorlash uchun o'z bilim va malakalaridan foydalana olmaydilar, har bir yangi buyumni tayyorlash jarayonida ishni qaytadan o'rganishga majbur bo'ladilar. Mazkur tizimning asosiy kamchiligi ana shundan iborat. Buyum (predmet) tizimi hunarmandchilik ishlab chiqarish usulini aks ettirgan va XIX asrning 2-chi yarmigacha keng qo'llanilgan.
Manufakturalarning paydo bo'lishi va shunga ko'ra mehnatning taqsimlanishi
texnologik jarayonning operatsiyalarga bo'linishiga olib keldi, ya'ni mehnat ta'limining operatsiya tizimi vujudga keladi. Bu tizim XIX asrning oxirida yuzaga keldi.