O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti


  Hisobdor shaxslar bilan bo’ladigan hisob-kitoblar hisobi



Download 2,25 Mb.
Pdf ko'rish
bet22/176
Sana18.07.2021
Hajmi2,25 Mb.
#122959
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   176
Bog'liq
moliyaviy va boshqaruv hisobi

3.5.  Hisobdor shaxslar bilan bo’ladigan hisob-kitoblar hisobi 
 
Hisobdor  shaxslar  bilan  hisoblashishlar  mayda  xo‘jalik  xarajatlarini  va  xizmat 
safar  xarajatlarini  to‘lashda  sodir  bo‘ladi.  Demak,  hisobdor  shaxslar  –  kelgusi 
ma‘muriy-xo‘jalik  va  safar  xarajatlari  uchun  pul  mablag‘larini  oldindan  olgan 
xodimlardir.  Hisobdor  shaxs  sifatida  kassadan  naqd  pul  oladigan  xodimlarning 
ro‘yxati  korxona  rahbari  tomonidan  tasdiqlanadi.  Beriladigan  pul  miqdori 
cheklangan:  xo‘jalik  ehtig‘jlari  uchun  beriladigan  naqd  pul  korxona  smetasida 
nazarda  tutiladi;  safar  xarajatlari  uchun  beriladigan  pul  safar  muddati  va  boradigan 
joyiga  bog‘liq.  Safar  xarajatiga  pul  berishda  yo‘lkira  (ikki  tomonga),  sutkalik  va 
yotoq (turar joy ijarasi) xarajatlari hisoblab chiqiladi. 
Хizmat safari davrida xodimning asosiy ish joyidagi  ish haqisi saqlanadi. Safar 
uchun hisobdor shaxsga pul berish rahbarning buyrug‘i va safar guvohnomasi bilan 
rasmiylashtiriladi.  Beriladigan  pul  hisoblab  chiqilgandan  so‘ng  buxgalteriya 
tomonidan kassa chiqim orderi rasmiylashtiriladi. 
Belgilangan  me‘yor  doirasida  yoki  undan  ortiq  qilingan  safar  xarajatlari, 
maqsadli  tayinlanishiga  qarab,  yoki  ishlab  chiqarish  xarajatlariga,  yoki  davr 
xarajatlariga  o‘tkaziladi.  Basharti  safar  xarajatlari  ishlab  chiqarish  jarayoniga 
o‘tkazilsa,  mahsulot (ish  va xizmat)  lar  tannarxiga  hamda  boshqaruv  xodimlarining 
safar xarajatlari esa – davr xarajatlariga  o‘tkaziladi.
11
 
Korxona rahbarining qarori bilan istisno shaklida qonunchilikda nazarda tutilgan 
me‘g‘ridan  ortiq  qilingan  safar  xarajatlari  soliqqa  tortiladigan  bazani  ko‘paytiradi. 
Belgilangan  vazifa  bajarilgandan  so‘ng  uch  kun  ichida  hisobdor  shaxs  qilingan 
xarajatlar  to‘g‘risida  avans  hisoboti  topshirishi  shart.  Qilingan  xarajatlarni 
isbotlovchi,  tasdiqlovchi  hujjatlarni  va  safar  guvohnomasini  avans  hisobotiga  ilova 
qiladi. 
Safarning  maqsadli  tayinlanishga  qarab  sex,  bo‘lim  boshliqlari  qilingan 
xarajatlarni  maqsadga  muvofiqligini  tasdiqlaydi.  Avans  hisoboti  tuzilib  summasi 
aniqlangandan  so‘ng  avans  hisoboti  korxona  rahbari  tomonidan  tasdiqlanadi  va 
tegishli buxgalteriya yozuvlari bilan rasmiylashtiriladi. Foydalanilmay qolgan summa 
avans hisoboti topshirgan kuni hisobdor shaxs tomonidan kassaga kirim orderi bilan 
topshiriladi, ortiqcha qilingan xarajat summasi kassadan chiqim orderi bilan beriladi. 
Hisobdor  shaxsga  berilgan  summa  maqsadli  xarakterga  ega  bo‘lib,  birovga 
berish  yoki  buyurish  taqiqlanadi.  Oldingi  berilgan  avans  bo‘yicha  qarzi  bo‘lmagan 
holdagina  yangi  avans  beriladi.  Basharti  belgilangan  muddatda  avans  hisoboti 
topshirilmasa  yoki  foydalanilmagan  summa  kassaga  qaytarib  topshirilmasa, 
                                                 
11
 «Харажатлар таркиби тўғрисида»ги Низомнинг 1.5.2 ва 2.2.12.- моддалари. 


 
58 
qonunchilikda  belgilangan  tartibda  buxgalteriya  bu  qarzni  hisoblangan  ish  haqidan 
ushlab  qolishi  mumkin.  Shuni  ham  bilish  kerakki,  belgilangan  me‘yordan  ortiqcha 
qilingan sutkalik xarajati hisobdor shaxsning ish haqisiga qo‘shib daromad solig‘iga 
tortiladi. Sutkalik xarajatlar shuningdek turar joy ijara xarajatlari me‘g‘ri eng kam ish 
haqi miqdoridan koeffitsiyentda belgilanadi. 
Хizmat  safari  xarajatlari  oldindan  ma‘lum  bo‘lgan  hollarda,  korxona  rahbari  
isbotlovchi  hujjatlar  topshirmasdan  safar  xarajatlarini  to‘lashga  ruxsat  berish 
huquqiga  ega.  Bunda  safar  xarajatlari  summasining  raschyoti,  korxona  rahbari  va 
safarga borayotgan xodim tomonidan imzolanib, korxona buxgalteriyasida saqlanadi. 
Safardan  qaytgandan  so‘ng  talabga  muvofiq  rasmiylashtirilgan  safar  guvohnomasi 
buxgalteriyaga  topshiriladi,  qilingan  xarajatlar  summasi  to‘g‘risida  hisobot 
topshirilmaydi. 
Safar  muddati  korxona  rahbarining  buyrug‘i  bilan  aniqlanadi,  safarda  bo‘lgan 
haqiqiy  vaqti  esa  –  safar    guvohnomasidagi  imzolar  va  muhr  bilan  tasdiqlangan 
tartibda safar joyiga kelgan va ketgan kuni to‘g‘risidagi belgi bilan aniqlanadi. Bunda 
safarga ketgan va safardan kelgan kunlari to‘liq kun hisoblanadi. 
Korxonada safarga ketgan va kelgan shaxslarni ro‘yxatga olish jurnali yuritiladi. 
Barcha  hisobdor  summa  operatsiyalari  korxona  buxgalteriyasida  4220  -  «Хizmat 
safarlari  uchun  berilgan  bo‘naklar»  schyotlarida  hisobga  olinadi.  Bu  aktiv  schyot 
bo‘lib, debet qoldig‘i hisobdor shaxsining korxonadan bo‘lgan qarzini ko‘rsatadi. Bu 
schyotning  debetiga  kassa  chiqim  orderiga  asosan  yangi  avans  summasi  berilganda, 
kreditga  esa  –  avans  hisobotiga  asosan  sarflangan  va  kirim  kassa  orderiga  asosan 
qaytarib topshirilgan foydalanilmagan summa yoziladi. 
Hisobdor shaxslar oldindan olingan bo‘nak summasidan ortiqcha xarajat qilgan 
bo‘lsa, hujjatlar bilan rasmiylashtirilgan ortiqcha qilingan xarajatlar summasiga 6970 
«Hisobdor shaxslarga qarzlar»  schyoti kreditlanadi. Ushbu ortiqcha qilingan xarajat 
summasi  hisobdor  shaxsga  qaytarilganda  6970  schyoti  debetlanib,  5010  «Milliy 
valutadagi  pul  mablag‘lari»  schyoti  kreditlanadi.  Ushbu  jurnal-order  kombinlashgan 
registr  bo‘lib,  bir  qatorga  yozish  yo‘li  bilan  sintetik  va  analitik  hisobni  o‘zida 
mujassamlashtirgan.  Bunda  har  bir  hisobdor  shaxsga  berilgan  summa  uchun  jurnal-
orderda bir qator ochilib, unga hisobdor shaxsning avans hisoboti bo‘yicha sarflangan 
xarajat,  qaytarib  topshirilgan  foydalanilmagan  summa  yozib  boriladi.  Bunda  7- 
jurnal-order shaklidan foydalaniladi. 
Arifmetik  va  ma‘naviy  jihatdan  tekshirilgan  va  korxona  rahbari  tomonidan 
tasdiqlangan  avans  hisobotlarini  buxgalter,  hujjatlarga  bog‘lanuvchi  schyotlarni 
qo‘ygan holda, ishlab chiqadi. 7 – jurnal-orderga yozish uchun asos bo‘lib hisobdor 
shaxsga berilgan avans summasi bo‘yicha  – kassa chiqim orderi, sarflangan summa 
bo‘yicha tasdiqlangan avans hisoboti, qaytarib topshirilgan summa bo‘yicha  – kirim 
kassa  orderi,  ortiqcha  qilingan  xarajatlar  summasini  qaytarish  bo‘yicha  –  kassa 
chiqim  orderi  hisoblanadi.  Ushbu  jurnal
 
orderning  shakli  yangi  schyotlar  rejasi 
talabiga to‘liq javob bermaydi. U qaytadan ishlab chiqilishi kerak. 
Agar korxona tashqi iqtisodiy faoliyati bilan shug‘illansa, xorijiy safar bo‘yicha 
xarajatlarni  hisobga  olish  zaruriyati  tug‘iladi.  Хorijiy  safar  xarajatlari  uchun  pul 
O‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  Vazirligi tomonidan  belgilangan  me‘yor  bo‘yicha 
to‘lanadi.  Хorijiy  valutada  qilingan  safar  xarajatlari  maqsadli  tayinlanishiga  qarab 


 
59 
4220  schyotidan  mahsulot  (ish  va  xizmat)  lar  tannarxiga  (2010-schyot)  yoki  davr 
xarajatlariga  (9400-schyot)  yoki  xorijdan  sotib  olingan  asbob-uskunalarga  (0720-
schyot), 
materiallarga 
(1000-schyot), 
tovarlarga 
(2910-schyot) 
o‘tkaziladi. 
Schyotlarga  xarajatlar  xorijiy  valuta  va  so‘m  ekvivalentida  yoziladi.  Ҳisobdor 
shaxslarda qolgan valuta ham qaytadan baholanib natija 9620 yoki 9540 - schyotlarga 
o‘tkaziladi. 

Download 2,25 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   18   19   20   21   22   23   24   25   ...   176




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish