O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent temir yo'l muhandislari instituti

4.17-rasm. Quyunli chang ushlagichlar- VZP-VPU.

Bu chang ushlagichlar ish jaraeni ham markazdan qochma kuchlarga asoslangan. Ularning samaradorligi nisbatan yuqori 95% va R=1000 Pa. CHet mamlakatlarda (AQSH, Germaniya) quyunli chang ushlagichlarni diametri 0,4 dan 2 metrgacha, ish unumdorligi 20 dan 315000 m³/soatgacha (22-rasm).

Changli havo quyidagicha tozalanadi. Changli havo (gaz) kameraga 5, egilgan quvur orqali kiradi. Changli havo harakatida yuqoriga qarab, havo chiqadigan quvurga 6, u quyun 1 dan changli havo 2 ga duch keladi va birgalikda birinchi va ikkinchi quvurdan kirgan changli havo qattiq harakatga kiradi. Natijada markazdan qochma kuchlar hisobiga, chang zarrachalari kamerani ichki devoriga urilib, kamerani pastki qismiga shnekka yig‘iladi-to‘planadi. 2 chi changli havoni miqdori 40-65 % 1 ga nisbatan. CHangli havo 1 dan 300 g/m³ ko‘p bo‘lishi mumkin.


4.8. Havoni changdan tozalash.


Elektr fitrlar- kimyo, metallurgiya korxonalarida qo‘llanilmoqda. Ularning changli havoni tozalash samaradorligi yuqoriligi 99 % bo‘lganligi uchun temir yo’l va engil sanoatda qo‘llasa ham bo‘ladi.
Elaktr filtrlarning ishlash prinsipi quyidagicha. Agar ikkita- birining uchi o‘tkir yoki igna ko‘rinishida, ikkinchisi plastinka yoki quvur ko‘rinishidagi elektrodlar olinib, ularga katta kuchlanish berilsa, bu elektrodlar orasida elektr maydoni hosil bo‘ladi. CHunki hamma vaqt havoda ionlar va erkin elektronlar mavjud. Elektr maydon ta’sirida uning kuch chiziqlari bo‘ylab harakatga keladi va elektronlar orasida elektr toki oqa boshlaydi. (4.18-rasm).



4.18-rasm. Elektr filtrining ishlash prinsipi. 1-tojli razryad hosil qiluvchi elektrod; 2-zarrachalarni o‘tkazuvchi elektrod

Elektrodlarda ma’lum miqdorda beriladigan kuchlanish oshirilganda ionlar- elektronlar shunchalik tez harakat qiladilarki, havodagi molekulalar bilan to‘qnashib va tashqi elektronlarni maydondan chiqarib yuborib, ularni ionlaydi. Hosil bo‘lgan ionlar elektr maydonni ta’sirida yana ham katta tezlanish olib, gazlarning molekulalariga to‘qnashadi va ularni ham ionlaydi. Bu jarayon zarbali ionlash deb ataladi. Zarbali ionlash tokli razryad hodisasini keltirib chiqaradi. Tojlantiruvchi elektrod manbaining manfiy qutbiga aylanadi, elektrodlar orasidagi bo‘shliq esa manfiy ionlar, elektronlar bilan qoplanadi. Elaktr maydonning ta’siri ostida musbat zaryadlangan elektrodga yo‘nalib, ular o‘z yo‘lida uchragan chang zarrachalarini ham manfiy zaryadlar bilan zaryadlaydi, natijada ular ham musbat zaryadlangan elektrodga aylanadi va unda o‘tiradi. Shuning uchun ham bunday elektrod chang o‘tkazuvchi elektrod deb ataladi. Chang o‘tkazuvchi elektrod vaqti-vaqti bilan zaryadsizlantirilib, changdan tozalab turiladi.

Changli havoni tozalovchi uskunalarning samaradorligi
bo‘yicha tasnifi
4.2-jadval