O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I
 
     
 
 10.1-chizma.       
     
 
 
   10.2-chizma. 
 
Yuqorida  aytilganlardan  xulosa  qilib,  pul  taklifi  miqdori  foiz 
stavkasiga  va  demak,  investitsiyalar  hajmiga  ham  ta‘sir  ko‗rsatadi, 
deyish mumkin. Masalan, muomaladagi pul miqdorining M
1
 dan M
2
 ga 
o‗sishi  foiz  stavkasini  R
1
  dan  R
2
  ga  pasaytirdi  va  investitsiyalar 
darajasini I
1
 dan I
2
 ga oshirdi (10.2-chizma). 
 
Bu yerda bir muammo mavjud. J.M. Keyns uni ―likvidlik tuzog‗i‖, 
deb atagan. Uning mazmuniga ko‗ra pul massasi ko‗payib boradi, lekin 
muayyan  (foiz  juda  past)  davrga  kelib  foiz  Me‘yorining  pasayishi 
to‗xtaydi. Pulni ko‗paytirish foydasiz bo‗lib qoladi. 
 
J.M.  Keyns  asarida  likvidlik  tuzog‗ining  ikki  sababini  ko‗rish 
mumkin.  Birinchidan,  foiz  stavkasi  past  bo‗lganda  (va  demak, 
obligatsiya  qiymati  yuqori  bo‗lganda)  qimmatli  qog‗ozlar  bozori 
ishtirokchilari  uning  oshishini  kutadilar  (obligatsiyalar  qiymatining 
pasayishini). Shuning uchun ular bugungi kunda qimmat obligatsiyalarni 
sotib  olmaydilar  va  o‗z  aktivlarini  likvidli  shaklda  saqlaydilar 
(chayqovchilik  sababi).  Ikkinchidan,  past  foiz  stavkasi  pulni  qimmatli 
qog‗ozlar  ko‗rinishida  saqlash  xatarini  qoplamaydi  va  ehtiyotkorlik 
sababidan  kelib  chiqqan  holda  odamlar  o‗z  jamg‗armalarini  xavfsiz 
bo‗lgan naqd pul ko‗rinishida ushlab turishni afzal ko‗radilar.