O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

          
Mehnat birligiga to„g„ri keladigan 
mahsulot hajmi 
Vino (litr) 
Mato (metr) 
Angliya 
12 
6 
Portugaliya 
8 
1 
 
Agar  Angliya  ko‗p  mato  va  kam  vino  ishlab  chiqarganidagi  va 
Portugaliya  kam  mato  va  ko‗p  vino  ishlab  chiqarganidagi  foyda  va 
zararlarni  aniqlasak,  ixtisoslashuv  va  savdo  tufayli  jahon  yalpi 
mahsulotini ko‗paytirish mumkin. Angliyada mehnat resurslarining vino 
sanoatidan  to‗qimachilik  sanoatiga  ko‗chib  o‗tishi  mato  ishlab 
chiqarishni  6  metrga  ko‗paytiradi  va  vino  ishlab  chiqarishni  12  litrga 
qisqartiradi. Portugaliyada 2 mehnat birligining vino sanoatiga o‗tkazili-
shi  vino  ishlab  chiqarishni  16  litrga  ko‗paytiradi  va  mato  ishlab 
chiqarishni  2  metrga  pasaytiradi.  Bu  ikki  mamlakatdagi  mehnat 
resurslarining  ko‗chishidan  keladigan  sof  naflilik  vino  bo‗yicha  4  litrni 
(16-12) va mato bo‗yicha 4 metrni (6-2) tashkil qiladi. Bir-birini o‗zaro 
ta‘minlaydigan  narxlarni  o‗rnatish  juda  oson.  Biz  qiyosiy  ustunlik 
tamoyilini 
namoyish 
etish 
uchun 
Angliyada 
unumdorlikni 
ko‗targanimizda,  Angliyadagi  ichki  narxlarni  o‗zgartirmadik:  14.1.va 
14.2  jadvallar  ma‘lumotlari  bizga  Angliyada  2  litr  vino  1  metr  matoga 
teng  kelishini  aniqlashga  imkon  beradi.  Angliya  ham,  Portugaliya  ham 
savdodan  7,9  litr  vino  1  metr  mato  uchun  va  2,1  litr  vino  1  metr  mato 
uchun oralig‗idagi narxlarda foyda olishlari mumkin. 
Rikardo  o‗zining  qiyosiy  ustunlik  nazariyasi  orqali  xalqaro 
savdodan  keladigan  samaraning  hal  qiluvchi  unsuri  mutlaq  ustunlik 
emas,  balki  qiyosiy  ustunlik  ekanligini  isbotlab  berdi.  Biz  14.2 

---

295 
 
jadvalning  ma‘lumotlari  yordamida  Angliyada  har  ikkala  sanoatda 
ustunlik  bo‗lishiga  qaramay  Portugaliya  bilan  savdoda  samara  olish 
mumkinligini ko‗rsatib berdik (vaholanki Portugaliya faqat bir sanoatda 
qiyosiy  ustunlikka  ega  bo‗lsa  ham).  Angliya  vino  sanoatining 
Portugaliya  vino  sanoatiga  nisbatan  unumdorligi  emas,  balki 
Angliyadagi  matoning  muqobil  xarajatlari  Portugaliyadagi  matoning 
muqobil xarajatlariga nisbatan olinishi muhimdir.  
14.3- jadval