O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
Qiyosiy ustunlik 
 
Xalqaro  savdoga  doir  qiyosiy  ustunlik  nazariyasi  Rikardoning 
naqadar donishmand ekanligini namoyon etdi. Mazkur nazariya orqali u 
erkin  savdoning  shart-sharoitlarini  yengillashtirdi,  Adam  Smitning 
xalqaro  chegaralardan  tovarlar  o‗tishidan  olinadigan  samara  tahlilini 
kengaytirdi.  Agar  A  mamlakati  B  mamlakatiga  nisbatan  arzonroq tovar 
ishlab  chiqarsa,  B  mamlakati  esa  boshqa  tovarni  A  mamlakatga 
qaraganda  arzonroq  ishlab  chiqarsa,  ikkala  mamlakat  ham  hududiy 
ixtisoslashuv va savdo orqali samara olishi mumkin.  
Xalqaro  savdo  terminologiyasi  bilan  aytganda,  agar  bir  mamlakat 
biron-bir  tovarni  ishlab  chiqarishda  mutlaq  ustunlikka  ega  bo‗lsa, 
boshqa  mamlakat  esa  boshqa  tovarni  ishlab  chiqarishda  mutlaq 
ustunlikkga  ega  bo‗lsa,  ularning  har  biri  tovar  ixtisoslashuvi  orqali 
boshqalarga  qaraganda  arzon  narxda  ishlab  chiqarib,  samara  olishlari 
mumkin.  Iqtisodiy  ta‘limotlar  tarixchilari  qiyosiy  ustunlik  nazariyasi 
asoschisining  nomini  aytishda  bir  to‗xtamga  kelganlari  yo‗q.  Asosiy 
nomzodlar ichida Rikardo, Robert Torrens (1780- 1864) va Djeyms Mill 

---

292 
 
(1773-1836)lar joy olganlar. Qanday bo‗lmasin bu Rikardoning keyingi 
iqtisodiy ta‘limotlarga ta‘sir ko‗rsatgan qarashlaridan biri edi.