O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent davlat texnika universiteti

5.2-jadval

Nasosning guruhi	Nasos korpusining diametri, mm
5	92
5A	103
6	114

5.2. Quduqqa EMQN (elektr markazdan qochma nasos)ni tanlash

1. misol

EMQN ni kerakli naporini, nasosni va elektr dvigatelini quduqning belgilangan shartlari bо‘yicha tanlash .
Berilgan: ishlatish tizmasining tashqi diametri - 140 mm;
quduqning chuqurligi - 2800 m;
suyuqlik debiti Q = 150 m³/kun;
statik sath h_st = 900 m;
quduqning mahsullik koeffitsiyenti K = 58 m³/(kun · MPa);
dinamik sathga botish chuqurligi h = 60 m;
suyuqlikning kinematik qovushqoqligi ν = 2,5·10^-6 m²/s;
ajratgichda suyuqlik sathini quduq ustidan kо‘tarilishi h_g = 13 m;
ajratgichdagi ortiqcha bosim P_s = 0,2 MPa;
quduq ustidan ajratgichgacha bо‘lgan masofa l = 100 m;
qazib olinadigan suyuqlik zichligi ρ_s = 900 kg/m³.


Yechish
NKQning ichki kanali kesim yuzasini m/s bо‘lganda aniqlaymiz:
(5.1)
.
Ichki diametrni aniqlaymiz (5.2)

.
.ga eng yaqin bо‘lgan NKQ ning diametrini 60 mm ( mm) qabul qilamiz.
Qabul qilingan tezlik qiymatini aniqlashtiramiz sm/s:(5.3)
.
(5.4) formula bо‘yicha depressiya quyidagicha bо‘ladi

.
Formula bо‘yicha (5.5) Reynolds sonini aniqlaymiz

.
Formula (5.6) bо‘yicha quvurning nisbiy silliqligi

.
Taqqoslash uchun formula (5.7) bо‘yicha λ –ni aniqlaymiz.

.
Formula (5.8) bо‘yicha nasosni tushirish chuqurligini aniqlaymiz

.
Formula (5.9) bо‘yicha quvurlardagi ishqalanish naporni yо‘qotilishini aniqlaymiz

.
Formula bо‘yicha ajratgichda naporni yо‘qotilishini aniqlaymiz

.
Kerakli naporni aniqlaymiz (formula (5.10))

.
Q = 150 m³/sut debitni va napora N_qud =1254,6 m naporni olish uchun 5.1 –jadvaldan EMQN
5 - 130 - 1200 markali va pog‘onalari soni 282 ta bо‘lgan nasosni tanlaymiz va bunda ishlatish tizmasining diametri 127 mm.ga teng.
5.1- jadval ma’lumotlari asosida nasosning Q - H bog‘lanish tavsifini quramiz (5.1-rasm).
Ishchi maydon harakteristikasidan foydalanib quduq debiti 120 m³/sut bo’lganda, EMQN suvni 1000 m mas6faga haydashini topib olamiz.
Q - H nisbatiga muvofiq haqiqiy suyuqlik uchun nasos naporini topamiz, shart bо‘yicha ρ_s = 880 kg/m³ ga teng;
.
Suyuqlikning qovushqoqligi 3 santipuazdan oshmaydi, shuing uchun suyuqlik qovushqoqligi qayta hisoblash talab qilinmaydi.
Nasos va quduqning tavsiflarini birlashtirish uchun formula bо‘yicha pog‘onalar sonini aniqlaymiz va о‘rniga qо‘yamiz
.

5.1 - rasm. EMQN ning tavsifini ishchi oblasti
Shunday qilib nasos 320 ta pog‘onaga ega bо‘ladi va buning uchun qо‘shimcha seksiya о‘rnatamiz.
Quduqdan suyuqlikni chiqishiga shtuser о‘rnatamiz va EMQNni va quduqni naporini birlashtiramiz, EMQNni uzatishi kaaytiriladi va bir vaqtda FIK ham kamayadi.
Elektr dvigatelning foydali quvvati aniqlanadi (formula (5.13))

,
Nasosning FIK =0,57 bо‘lganda dvigatelning quvvatini aniqlaymiz ( 5.1-jadval).
.
Eng katta namunaviy о‘lchamlarni 5.3 – jadvaldan tanlaymiz. Botma elektr dvigateli (BED) PED 40 – 103ni tanlaymiz va FIK = 0,72, kuchlanishi - 1000 V, tok kuchi - 40 A, cosα = 0,8, atrof muhitning harorati 70°S gacha.
Bu dvigatelga P92, PK92, P92D gidravlik himoya mos keladi [17].
5.4 – jadvalga asosan PED 45 - 103ni tanlaymiz va dvigatel yuqori quvvatga ega bо‘ladi.