O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

2-mavzu: Davlat byudjetining mohiyati va ahamiyati 
iqtisodiy 
kategoriya 
sifatida davlat 
byudjeti 
state budget as 
an economic 
category 
государственный 
бюджет как 
экономическая 
категория 
davlat bilan yuridik va jismoniy shaxslar 
o‗rtasida mamlakatda yaratilgan yalpi ichki 
mahsulotni, uning faol qismi bo‗lgan milliy 
daromadni (qisman milliy boylikni) qayta 
taqsimlash yuzasidan kelib chiqadigan pul 
munosabatlari tizimi; 
moddiy 
tushuncha 
sifatida davlat 
byudjeti 
state budget as 
a material 
category 
госбюджет как 
материальное 
понятие 
markaziy hukumat va tegishli darajadagi 
mahalliy hokimiyat idoralari faoliyatini 
ta‘minlovchi, ular oldidagi siyosiy, iqtisodiy, 
ijtimoiy va ekologik vazifalarni bajarishga 
mo‗ljallangan markazlashtirilgan pul 
mablag‗lari fondi 
huquqiy 
kategoriya 
sifatida davlat 
byudjeti 
state budget as 
a legal 
category 
госбюджет как 
юридическая 
категория 
markaziy va tegishli mahalliy hokimiyat va 
ijroiya organlari tomonidan ishlab 
chiqiladigan va belgilangan tartibda 
tasdiqlanadigan, markazlashtirilgan pul 
mablag‗lari fondini shakllantirish, taqsimlash 
va maqsadli ishlatishni ko‗zda tutuvchi 
asosiy moliyaviy reja, yuridik xujjat; 
davlat 
byudjetining 
funksiyalari 
functions of 
the state 
budget 
функции 
госбюджета 
YaIM qiymatini qayta taqsimlash funksiyasi; 
iqtisodiyotni tartibga solish va boshqarish 
funksiyasi; ijtimoiy funksiyasi; nazorat 
funksiyasi; 
byudjetning 
iqtisodiy 
funksiyasi 
economic 
function of the 
budget 
экономическая 
функция 
госбюджета 
byudjetning iqtisodiy funksiyasi orqali davlat 
byudjeti soliqlar va byudjet xarajatlari orqali 
iqtisodiyotni tartibga solish, investitsiyalarni 
rag‗batlantirish, ishlab chiqarish 
samaradorligini oshirishning hal qiluvchi va 
muhim quroli bo‗lib xizmat qiladi 
byudjetning 
ijtimoiy 
funksiyasi 
social function 
of the budget 
социальная 
функция 
госбюджета 
davlat ijtimoiy siyosatini amalga oshirish, 
davlatning ijtimoiy kafolatlari doirasidagi 
xizmatlarni mablag‗ bilan ta‘minlash, 
aholining kam ta‘minlangan qatlamlarini 
ijtimoiy himoya qilish, ijtimoiy siyosatning 

---

381 
ustuvor yo‗nalishlaridagi davlat tadbirlarini 
mablag‗ bilan ta‘minlashda namoyon bo‗ladi; 
byudjetning 
taqsimlash 
funksiyasi 
distributive 
function of the 
budget 
распределительн
ая функция 
госбюджета 
mamlakatda yaratilgan yalpi ichki mahsulot 
va uning tarkibiga kiruvchi milliy 
daromadning qiymatini qayta taqsimlashda 
namoyon bo‗ladi; 
byudjetning 
nazorat 
funksiyasi 
control 
function of the 
budget 
контрольная 
функция 
госбюджета 
byudjetning nazorat funksiyasi orqali byudjet 
daromadlarining shakllanishi, byudjet 
mablag‗larining oqilona va maqsadga 
muvofiq ishlatilishi, byudjetdan mablag‗ 
oluvchilarning moliya-xo‗jalik faoliyati, ular 
tomonidan byudjet qonunchiligiga rioya 
qilish holati, yalpi ichki mahsulot va milliy 
daromadning taqsimlanish va qayta 
taqsimlanish nisbatlari nazorat qilinadi.