186
smetalariga muvofiq tuzilgan byudjet xarajatlarining choraklar bo‗yicha taqsimlangan
yillik ro‗yxatiga binoan amalga oshiriladi.
I guruh – Ish haqi va unga tenglashtirilgan to„lovlarga
quyidagi xarajat turlari
kiradi:
―Ish haqi‖;
―Ta‘lim muassasalarining o‗rnak ko‗rsatgan xodimlarini rag‗batlantirish
Direktor fondi mablag‗lari‖ (umumta‘lim
maktablari, kasb-hunar kollejlari va
akademik litseylarda);
Stipendiyalar.
Umuman olganda, byudjet tashkilotlari xodimlari ish xaqini hisoblashda ular
mehnatiga
haq
to‗lashning
Yagona
Tarif
Setkasi
(YaTS)
qo‗llaniladi.
YaTSO‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan o‗rnatiladi. U 22
tarazryaddanvaharbirrazraduchuno‗rnatilgantegishlitarifkoeffitsientlaridaniborat.
YagonaTarifSetkasiqonunano‗rnatilganengkamishhaqimiqdorigaasosla-
nadivabyudjettashkilotlarixodimlarilavozimokladlarinianiqlashuchunqo‗llaniladi.
Ayrim tarmoqlar uchun esa mehnatga haq to‗lashning tarmoq setkasi qo‗llaniladi.
Masalan, oliy ta‘lim, xalq ta‘limi muassasalari, sog‗liqni saqlash
davlat tashkilotlari
uchun ular xodimlari mehnatining xususiyatidan kelib chiqqan holda haq to‗lashning
tarmoq setkalari ishlab chiqilgan.
II guruh – “Ish haqiga ustamalar”
(Ish beruvchilarning ajratmalari):
Bu guruhda mehnat haqi fondiga nisbatan foizlarda hisoblanadigan yagona
ijtimoiy to‗lov summasi aks ettiriladi. Xarajatlar hisoblab chiqilgan mehnat haqi
fondi summasiga nisbatan o‗rnatilgan foizlarda hisoblanadi.
III guruh
– ―
Kapital qo„yilmalar”
guruhi bo‗yicha xarajatlar Davlat investitsiya
dasturida nazarda tutilgan aniq ro‗yxatlarga muvofiq alohida tarzda rejalashtiriladi. Bu
xarajatlar alohida byudjet tashkilotining smetasida rejalashtirilmaydi.
IV guruh – “Boshqa xarajatlar”
tarkibiga quyidagi
xarajat turlari va ularga
mos xarajat kodlari kiradi:
–
―Xizmat safar xarajatlari‖;
–
―Kommunal xizmatlarni to‗lash xarajatlari‖;
–
―Telefon, telekommunikatsion va axborot xizmatlari xarajatlari‖;
–
―Joriy ta‘mirlash xarajatlari‖;
–
―Saqlash, ekspluatatsion xarajatlar va boshqa xizmatlarni to‗lash xarajatlari‖;
–
―Texnika, uskunalar, joriy maqsadlardagi boshqa buyumlar va oziq-ovqat
mahsulotlarini sotib olish xarajatlari‖;
–
―Boshqa joriy xarajatlar‖.
IV guruh moddalari bo‗yicha xarajatlarni rejalashtirish va hisob-kitob
qilishning eng umumiy bo‗lgan
o„ziga xos xususiyatlari
quyidagilardan iborat:
–
amaldagi narxlar va tariflar
asosida hisoblab chiqariladi;
–
natural shaklda ajratilgan limitlar asosida aniqlanadi;
–
hisoblagichlarning ko‗rsatkichlari bo‗yicha o‗tgan yildagi haqiqiy xarajatlar
inobatga olinadi;
–
har bir birlik uchun o‗rnatilgan xarajat me‘yorlariga rioya etiladi;
–
energo-yoqilg‗i va boshqa resurslarni iqtisod qilish rejimiga rioya etiladi.
187
Xulosa
qilib aytganda, keyingi yillarda byudjet amaliyotidagi o‗zgarishlar,
―Davlat byudjetining g‗azna ijrosi to‗g‗risida‖gi Qonunning qabul qilinishi va
byudjet tashkilotlari xarajatlarini moliyalashtirish mexanizmining o‗zgarishi
munosabati bilan amaldagi 414-son Qarorga 2007 yil 19 iyul 148-son Vazirlar
Mahkamasining Qarori bilan qator o‗zgartirishlar kiritilishi, 2007-son ―Davlat
byudjetining g‗azna ijrosi Qoidalari‖ning
qabul qilinishi, 2157-son ―O‗zbekiston
Respublikasi Davlat byudjetida turuvchi tashkilotlarning xarajatlar smetasi va shtatlar
jadvalini tuzish, ko‗rib chiqish, tasdiqlash va ro‗yxatdan o‗tkazish tartibi to‗g‗risida
Nizom‖ning kuchga kirishi, 2013 yilda O‗zbekiston Respublikasi Byudjet
Kodeksining qabul qilinishi bilan byudjet tashkilotlari xarajatlarini rejalashtirish va
to‗lovlarini amalga oshirish tartiblari tubdan o‗zgardi.
Ushbu hujjatlarga muvofiq,
g‗azna ijrosiga o‗tgan byudjet tashkilotlari xarajatlari Moliya vazirligi G‗aznachiligi
va uning hududiy bo‗linmalari tomonidan yagona g‗azna hisob raqamidan,
shuningdek, smetada ko‗rsatilgan xarajatlar guruhlarining har bir moddasi bo‗yicha
g‗aznachilik hisob raqamidan amalga oshiriladi. Bu tadbirlar byudjet tashkilotlari
xarajatlarini to‗g‗ri va oqilona rejalashtirish, mavjud
resurslardan samarali
foydalanish, mablag‗larni iqtisod qilish, byudjetdan tashqari mablag‗larni jalb
qilishga yangicha talablarni qo‗ymoqdaki, ushbu talablar byudjetdan moliyalashtirish,
byudjet tashkilotlarida moliyaviy rejalashtirish va xarajatlar smetasini tuzish va ijro
etish jarayonlarini chuqurroq o‗rganishni talab etadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
