O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

10-мавзу. Давлат бюджети харажатлари тизими
Давлат бюджети харажатларининг давлатнинг функциялари билан 
боғлиқлиги. Давлат бюджети харажатларининг иқтисодий категория 
сифатидаги мазмун-моҳияти. Давлат бюджети харажатларининг иқтисодий 
мазмунига кўра гуруҳланиши: жорий харажатлар, капитал харажатлар. Давлат 
бюджети харажатларининг функционал тайинланишига кўра гуруҳланиши. 
Давлат бюджети харажатларининг таркиби ва тузилиши. Давлат бюджетининг 
иқтисодий мақсадлардаги харажатлари. Иқтисодий ислоҳотларнинг бугунги 
босқичида 
иқтисодиѐт 
харажатлари 
таркибининг 
ўзгариши. 
Давлат 
бюджетининг ижтимоий соҳаларни сақлаш ва аҳолини ижтимоий қўллаб-
қувватлаш харажатлари. Давлат бюджетининг давлат ҳокимияти ва бошқаруви 
органларини сақлаш харажатлари. Давлат бюджетининг мамлакат мудофаа 
тизимини сақлаш ва ривожлантириш билан боғлиқ харажатлари. 

11-мавзу. Давлат бюджетининг ҳолати 
Давлат 
бюджетининг 
умумий 
ҳолати. 
Давлат 
бюджетининг 
баланслилиги, профицит ва тақчиллик ҳолатлари. Давлат бюджети тақчиллиги 
тушунчаси, унинг шакллари, давлат бюджети тақчиллигини келтириб 
чиқарувчи омиллар. Давлат бюджети тақчиллигини тартибга солиш ва 
бошқариш. Давлат бюджети тақчиллигини қоплаш манбалари, уларнинг 
гуруҳланиши, тақчилликни қоплашнинг ички ва ташқи, инфляцион ва 
ноинфляцион манбалари, уларнинг хусусиятлари. Давлат бюджети тақчиллиги 
тўғрисидаги замонавий концепциялар, уларнинг мазмуни, хусусиятлари ва 
аҳамияти. Хорижий давлатларда бюджет тақчиллиги ва у билан боғлиқ 
муаммолар. Хорижий давлатларда бюджет тақчиллигини бошқариш. 
12-мавзу. Бюджет жараѐни
Бюджет жараѐни тўғрисида тушунча. Бюджет жараѐни босқичлари: 
бюджет лойиҳасини тузиш, кўриб чиқиш, қабул қилиш, тасдиқлаш ва ижро 
этиш, бюджет ижросини назорат қилиш, бюджет ижроси тўғрисидаги 
ҳисоботларни тайѐрлаш ва тасдиқлаш. Бюджет жараѐни иштирокчилари, 
уларнинг ваколатлари ва вазифалари. Тасдиқланган бюджетнинг бюджет 
маблағларини олувчиларга етказилиши. Бюджетни ижро этиш, унинг 

---

421 
вазифалари, бюджет ижросини таъминловчи органлар. Давлат бюджетининг 
ғазна ижроси тўғрисида тушунча, унинг хусусиятлари. Давлат бюджетининг 
ғазна ижросини ташкил қилиш. Ғазна ижросининг ҳуқуқий асослари. 
Ғазначиликнинг элементлари. Ғазна ижросида бюджет маблағларининг уларни 
олувчиларга етказилиши. Бюджетнинг ғазна ижросини амалга оширувчи 
органлар, уларнинг асосий вазифалари. Бюджет ижроси юзасидан ҳисоботлар 
тузиш, уларни кўриб чиқиш ва тасдиқлаш. Бюджет жараѐни босқичларини 
назорат қилиш, назоратнинг асосий вазифалари. Хорижий давлатларда бюджет 
жараѐнини ташкил қилишнинг хусусиятлари. Хорижий давлатларда бюджет 
жараѐни: иштирокчилари, уларнинг ваколатлари.