O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

2-мавзу. Давлат бюджетининг моҳияти ва аҳамияти
Давлат бюджетининг ижтимоий-иқтисодий моҳияти ва аҳамияти. Давлат 
бюджети – иқтисодий категория сифатида. Давлат бюджети орқали ялпи ички 
маҳсулот ва миллий даромад қийматининг тақсимланиши ва қайта 
тақсимланиши. Моддий маънода давлат бюджетининг моҳияти. Давлат 
бюджетининг давлат ихтиѐридаги марказлашган пул фонди эканлиги. Давлат 
бюджети – ҳуқуқий категория сифатида. Давлат бюджетининг функциялари, 
уларнинг давлатнинг функциялари билан боғлиқлиги. Давлат бюджетининг 
умумий молиявий муносабатлар таркибидаги ўрни ва аҳамияти. Бюджет 
муносабатларининг 
кўпқирралилиги 
ва 
кўп 
поғоналилиги. 
Давлат 
бюджетининг мамлакат молия тизимининг бошқа бўғинлари билан ўзаро 
муносабатлари. 
 
3-мавзу. Бюджет тузилиши ва бюджет тизими 
 
Бюджет тузилиши ва бюджет тизими тўғрисида тушунча. Жаҳонда 
мавжуд бюджет қурилиши моделлари, уларнинг хусусиятлари. Ўзбекистон 
Республикасида бюджет тизими ва унинг асосий принциплари. Бюджет тизими 
бюджетлари тўғрисида тушунча. Турли даражадаги бюджетлар ўртасида 
даромад ва харажатларни тақсимлаш асослари. Бюджет тузилиши ва бюджет 
тизими амал қилишнинг қонуний-ҳуқуқий асослари. Бюджет ҳуқуқи, унинг 
объектлари, субъектлари, бюджет ҳуқуқи меъѐрлари. Республика (марказий) ва 
маҳаллий ҳукумат органларининг бюджет ҳуқуқлари. Маҳаллий ҳукумат 
органлари бюджет ҳуқуқларининг кенгайиши.
 
4-мавзу. Давлат бюджетининг ҳуқуқий асослари 
 
Давлат 
бюджети 
қонунчилиги 
ва 
бюджет 
ҳуқуқи. 
Бюджет 
муносабатларини тартибга солувчи қонуний-ҳуқуқий ҳужжатлар. Ўзбекистон 
Республикаси Конституцияси – бюджет муносабатларининг ҳуқуқий асоси 
сифатида. Ўзбекистон Республикасининг Бюджет кодекси, унинг мазмуни, 
таркиби, бюджет муносабатларини тартибга солишдаги аҳамияти. Солиқ 
кодекси, унинг давлат бюджетини шакллантиришдаги аҳамияти. Маҳаллий 
ҳокимият органларининг маҳаллий бюджетларни бошқаришдаги ҳуқуқ ва 
мажбуриятлари. Давлат бюджети қонунчилигидаги сўнгги ўзгаришлар. Давлат 

---

418 
молия тизимидаги ислоҳотлар шароитида давлат бюджети ҳуқуқий 
асосларининг мустаҳкамланиши.