O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Listing va delisting jarayonlari hamda ularga
qo'yiladigan talablar
«Toshkent» fond birjasida amaldagi qonunchilikka asosan birja
talablariga javob beradigan va birja rasmiy ro‘yxatiga kiritilgan qimmatli
qog'ozlar savdoga qo‘yiladi. Emitentning xo‘jalik-moliyaviy holatining
barqarorligi, bozorda faolligi va uni qimmatli qog'ozining likvidligiga
asosan qog'ozni ma’lum toifaga kiritish jarayoni listing jarayoni deyiladi.
Birjada qimmatli qog'ozlar listingi uchun maxsus listing komissiyasi
tuzilgan. Uning tarkibi rais va kamida 4 ta a’zodan iborat bo'lib,
listing komissiyasining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:
— emitentning moliyaviy holatini ekspertiza qilish:
— qimmatli qog'ozlarni birja rasmiy ro'yxatiga kiritish imkoniyati
to'g'risida xulosa chiqarish:
— qimmatli qog'ozlarni listing toifasiga ajratish va boshqalar.
Emitent o'zining qimmatli qog'ozini listingga kiritish uchun listing
komissiyasiga quyidagi hujjatlami taqdim etadi:
1. Listing jarayoniga kiritish to'g'risida rasmiy ariza.
2. T a’sis hujjatlari (unga kiritilgan o'zgarishlar va qo'shimchalar
bilan birga).
3. Korxonani davlat ro'yxatidan o'tganligi to'g'risidagi guvohnomaning nusxasi.
4. O'zbekiston Respublikasi Davlat Mulki Qo'mitasining buyrug'i
(agarda aksiyadorlik jamiyati davlat korxonasi asosida tashkil etilgan
bo'lsa).
5. Qilinadigan ishlar va ko'rsatiladigan xizmatlar, litsenziya talab
etiladigan bo'lsa bu to'g'risidagi lizensiyalar.
1. Qo'shimcha qimmatli qog'ozlarni chiqarish to ‘g‘risidagi qabul
qilingan qarordan ko'chirma.
2. Oldingi emissiya qilingan qimmatli qog'ozlarning ro'yxatdan
o'tganligi to'g'risidagi emissiya risolasi.
3. Q im m atli qog'ozlar b o ‘yicha depozitar xizmat ko‘rsatish
to‘g‘risidagi shartnomaning nusxasi.
4. Aksiyadorlik jamiyatining oldingi qimmatli qog'ozlar emissiyasi
to'g'risidagi m a’lumotnoma.
5. Yakunlangan oldingi uch moliyayili uchun Buxgalteriya balansi
(1-shakl) va unga tushuntirish xati.
6. Yakunlangan oldingi uch moliya yili uchun Moliyaviy natija
to'g'risidagi hisobot (2-shakl).
7. Oxirgi yakunlangan moliya yili uchun Asosiy vositalarning
harakati to'g'risidagi hisobot (3-shakl).
8. Oxirgi yakunlangan moliya yili uchun Pul oqimlari bo‘yicha
hisobot (4-shakl).
9. Oxirgi yakunlangan moliya yili uchun 0 ‘zlik kapital to'g'risidagi
hisobot (5-shakl).
10. Oxirgi yakunlangan moliya yili va ariza berilayotgan m uddat
bo'yicha balansga debitorlik — kreditorlik qarzdorlik to'g'risidagi ilova
(2-shakl).
11. Birja rasmiy ro'yxatiga kiritish to'g'risidagi ariza berilgan muddatda oxirgi kvartal uchun Buxgalteriya balansi (1-shakl).
12. Yakunlangan oxirgi moliya yili va joriy yilning hisobot muddati
uchun rasmiy auditorning xulosasi.
13. Birja rasmiy ro‘yxatiga kiritish to‘g‘risidagi ariza berilgan muddatda oxirgi kvartal uchun Moliyaviy natijalari to'g'risidagi hisobot
(2-shakl).
14. Qimmatli qog‘ozlar emissiyasi natijasida jalb etilgan mablag'larning sarflanishi to‘g‘risidagi biznes reja yoki texnik- iqtisodiy asosning
loyihasi (agarda qo'shimcha emissiya bo'lsa).
15. Qimmatli qog'ozlarni reestr saqlovchisi to 'g 'risid a m a ’-
lumot.
16. Aksiyadorlik reestri bo'yicha umumiy m a’lumot.
17. Aksiyadorlik jamiyati boshqaruv organiga kirgan shaxslarning
ro‘yxati va ularni ustav kapitalidagi ulushi to ‘g‘risida m a’lumot.
18. Yirik aksiyadorlarning ro 'y x ati (ustav kapitalidagi ulushi
5 foizdan ortiq bo'lsa).
19. D etaining vakolatli organi tomonidan tasdiqlangan qimmatli
qog'ozlar bo'yicha hisobot.
20. Yakunlangan oxirgi moliya yili uchun vakolatli davlat organi
tasdiqlagan qimmatli qog'ozlar to‘g‘risidagi yillik hisobot.
21. Taqdim etilgan hujjatlarni ekspertizadan o ‘tkazish xarajatlarini
to ‘lash bo‘yicha to'lov topshiriqnomasining nusxasi.
22. Emitentning moliyaviy holati to'g'risidagi boshqa hujjatlar.
Listing komissiyasi tomonidan emitentning qimmatli qog'ozini
ekspertizadan o‘tkazib, uni birjaning rasmiy ro'yxati va listing guruhiga
kiritish to'g'risidagi xulosasidan so'ng komissiya hamda emitent o'rtasida
maxsus shartnoma imzolanadi.
«Toshkent» Respublika fond birjasida qimmatli qog'ozlarni delisting jarayonining tartibi ham mavjud. Delisting bu -em itentning
qimmatli qog'ozini birja rasmiy ro'yxatiga kiritilgan toifadan vaqtincha
yoki butunlay chiqarishdir.
Birjaning maxsus komissiyasi quyidagi holatlarda emitentga nisbatan
delistingni qo‘llaydi:
— davlatning vakolatli organini emitentning qimmatli qog‘ozlari
emissiyasini to'xtatish to'g'risidagi qarori asosida;
— listing shartlarida S guruhi uchun ko‘zda tutilgan bironta
ko'rsatkichlarning pasayishi holati asosida;
— emitentning qimmatli qog'ozlar reestrini yuritishdagi o ‘rnatilgan
tartibni buzishi asosida, shujumladan qimmatli qog'ozlar emissiyasini
takroriy ro'yxatdan o'tkazish tartibini ham buzishi asosida;
— «Toshkent» Respublika fond birjasi va emitent bilan listing
shartnomasidagi qoidalarni buzganligi asosida;
— «Toshkent» Respublika fond birjasi va emitentning listing oldi
shartnomasidagi qoidalarni buzganligi asosida;
— listingdan tashqari emitentlarni fond birjasida qimmatli qog'ozlar bilan savdo qilishda o'rnatilgan barcha qoidalarni buzganligi
asosida;
— birja rasmiy ro'yxatidan korxonalarning qimmatli qog'ozlar
reestrini yuritish tartib- qoidalarni buzganligi asosida.
«Toshkent» Respublika fond birjasida emitentga nisbatan delisting
jarayoni uch xil shaklda qo'llanilishi mumkin:
— vaqtincha delisting:
— doimiy delisting:
— mutloq delisting.
Vaqtinchalik delisting jarayonida emitentning qimmatli qog'ozi
vaqtinchalik listingdan listingoldi toifaga o'tkazib qo'yiladi. Doimiy
delisting jarayonida emitentning qimmatli qog'ozi listingdan tashqari
toifaga o'tkaziladi.
Mutloq delisting jarayonida esa emitentning qimmatli qog'ozi
birjaning rasmiy ro'yxatidan chiqarib tashlanadi.
Listing komissiyasi em itentga nisbatan delisting jarayonini
qo'llashdan oldin unga rasmiy ogohlantirish beradi.