O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа`lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt tеxnikа univеrsitеti

13.3. O’zgaruvchan tok ko’priklari

O’zgaruvchan tok ko’priklari to’rtta Z₁, Z₂, Z₃ va Z₄ to’la kompleks qarshiliklaridan iborat bo’lib, b - g diagonaliga Z_a qarshilikka ega bo’lgan indikator а – v diagonaliga esa o’zgaruvchan kuchlanish manbai ulanadi. (13.3 - rasm).

Kuchlanish manbai sifatida tovush chastotali generator, indikator sifatida esa lampali vol’tmetr yoki nol indikator qo’llaniladi. Indikator doagonalidagi tok Kirxgoff qonuniga asosan quyigadi ifoda bo’yicha hisoblanadi:

13.3 – rasm.

Ko’prikni yelka qarshiliklarini o’zgartirib, indikatordagi tok va kuchlanishni nolga tenglash mumkin, yoki bu degan so’z ko’prikni muvozanat holatiga keltiriladi.

Yuqoridagi ifodalarga asosan ko’prikni muvozanat sharti quyidagicha ifodalanadi:
Z₁Z₄=Z₂Z₃
Agar ko’prik yelka qarshiliklarini ko’rsatkich formada ochib yozsak (kompleks to’la qarshiliklarni ularning modullari va argumentlarini alohida tenglasak) u holda o’zgaruvchan tok ko’prigining muvozanat shartini quyidagi ikki tenglik bilan almashtirish mumkin:

Demak, o’zgaruvchan tok ko’prigini muvozanat holatiga keltirish uchun yuqoridagi tenglamalar bilan ifodalangan ikkita shart bajarilishi, ya’ni ko’prikni muvozanatga keltirish uchun sxemaning eng kamida ikkita parametrini rostlash zarur.
O’zgaruvchan tok ko’priklarida ikkita yelka qarshiligi sof aktiv qarshilikdan (masalan R₁ va R₄) iborat bo’lsa u holda φ₁= φ₄=0 bo’ladi va bu holat shuni bildiradiki, ko’prik muvozanatda bo’lishi uchun uning qolgan ikki yelkasi har xil xarakterdagi reaktiv elementlardan iborat bo’lishi kerak.
O’zgaruvchan tok ko’priklari yordamida induktivlik, sig’im va o’zaro induktivlik o’lchanishi mumkin.