O‘zbеkistоn rеspublikаsi оliy vа o‘rtа mаxsus tа`lim vаzirligi tоshkеnt dаvlаt tеxnikа univеrsitеti

13.2 - rasm.

Qo’shaloq ko’priklarda R_x va R_N lar ketma – ket ulanib, ulardan I toki o’tkaziladi. Kirxgoffning II qonuniga (13.2 – rasmdagi 1,2,3 konturlar uchun) asosan quyidagi tenglamalarni yozamiz:

I_xR_x + I₂R₂ = I₁R₁
I_NR_N + I₄R₄ = I₃R₃ (5)
I₂R₂ + I₄R₄ = (I_x - I₂)r
Agar I₁ = I₃, I_X = I_N va I₂ = I₄ tengliklarni hisobga olib, yuqoridagi tenglamalarni birgalikda yechib, R_X ni topamiz:
(6)
Agar R₁/R₃ = R₂/R₄ sharti bajarilsa, (6) ifodaning o’ng tomonidagi ikkinchi qo’shiluvchi nolga teng bo’ladi va ifoda ancha soddalashadi. U holda qo’shaloq ko’prikning muvozanat holati quyidagicha yoziladi:
(7)
Qo’shaloq ko’priklarda tutashtiruvchi simlarning qarshiligi o’lchash aniqligiga juda kam ta’sir etadi, chunki ularning qiymati tahminan 0,01 Ω ni tashkil qiladi va u R₁, R₂, R₃, R₄ qarshiliklarga nisbatan juda kichik. R₁, R₂, R₃, R₄ qarshiliklari esa 10 Ω dan kichik bo’lmaydi.
Odatda qo’shaloq ko’priklar 10 Ω dan 10^-6 -10^-8 Ω gacha bo’lgan qarshiliklarni o’lchash uchun ishlatiladi, sezgirligi esa nol – ko’rsatkichning sezgirligiga, ko’prik zanjirining parametrlariga va ish tokining qiymatiga bog’liq.
O’zgarmas tok ko’priklarining asosiy xarakteristikalaridan biri ularning sezgirligi hisoblanadi. Amalda ko’prikning sezgirligini baholash uchun nisbiy sezgirlik ifodasidan foydalaniladi:
,
bu yerda Δα – nol - ko’rsatkichning og’ish burchagi (burchaklarda), ΔR₁/R₁ – yelka qarshiligining nisbiy o’zgarishi.