O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «Kasbiy ta’lim» kafedrasi

6. O‘qitish vositalari va ularni turlari 
Hozirgi vaqtda o‘qitish va tarbiyalashning yangi texnologiyalariga sifat jihatdan 
tez o‘tish uchun ob’ektiv asos yuzaga keldi, 
chunki 
iqtisodiy va ijtimoiy hayotdagi 
innovatsion jarayonlar o‘z-o‘zidan ta’limda ham tubdan o‘zgartirishlarni taqozo 
etmoqda. Hech bir o‘qituvchi ertami-kechmi bu jarayonga qo‘shilmasdan chetda qolishi 
mumkin emas. ¤qituvchining an’anaviy ish usullari, ta’lim, fan va ishlab chiqarish 
integratsiyasi, o‘qitishni kompyuterlashtirish sifatlarini o‘zlashtirish zaruriyati bularni 
ilmiy-metodik asoslash ehgiyojini tug‘ilishida ob’ektiv omil bo‘lib qolmo³da. 
O‘qituvchiga albatta psixologik-pedagogik savodsizlikni tugatish emas, balki ta’lim 
amaliyotining rivojlanish istiqbollarini ongli programmalashtirishga, yangi pedagogik 
texnologiyalarni asoslashga imkon beradigan ilmiy tasavvurlar tizimi kerak. 
Jahon amaliyoti tahlili shuni ko‘rsatmoqdaki, o‘z fuqarolarini axborotlashgan 
muhitda faoliyat ko‘rsatishga o‘rgatgan jamiyatgina vaqgdan yutadi, chunki faqat 
miqdoriy ko‘rsatkichlarga asoslangan iqtisodiyot tizimining kelajagi yo‘q. 
Axborot-kommunikatsiyalar texnologiyalari bozo-rida asosiy tovar bo‘lib 
axborot mahsulotlari va xizmatlari sanaladi, ya’ni axborot-kommunikatsilar 
texnologiyasi yordamida foydalanuvchilarga ko‘proq axborot xizmatini ko‘rsatish 
lozim. 
Bozor munosabatlari axborot mahsulotlarining yangiligi, ishonchliligi va to‘liqligi 
darajalariga yuqori talablar qo‘ymoqda. CHunki busiz samarali marketing, moliya-kredit 
va investitsiya faoliyatini yuritish mumkin emas. Axborot mahsulotlarining 
respublikamiz hayotida tutgan o‘rni va roli ijobiy tomonga o‘zgarib bormoqda. 
Mamlakatimizda axborot kommunikatsiyalar texnologiyalari bozori industriyasini tarkib 
toptirish jamiyatimizda chuqur ijtimoiy o‘zgarishlarga olib kelib, uni «industrialdan 
axborotlashgan jamiyatga» aylantirishiga ishonchimiz komil. 
SHunday qilib, ta’lim jarayoniga o‘qitish vositalarining joriy etilishi 
quyidagilarga olib keladi: 
- ta’lim jarayonini, o‘quvchi-talabalarning aniq tayyorgarlik darajasini, 
qobiliyatlarini, yangi materialni o‘zlashtirish sur’atini, qiziqish va mayllarini hisobga 
olib ko‘proq individual ravishda yordam berish; 
- o‘quvchi-talabalarning bilish faoliyatlarini kuchaytirish, ularning o‘zini o‘zi 
takomillashtirish, ta’lim va kasbga qiziqishlarini shakllanishiga intilishlarini qo‘llab-
quvvatlash va rivojlantirish; 
- ta’lim jarayonida fanlararo aloqalarni kuchaytirish, borliq hodisalarini 
kompleks o‘rganish; 
- ta’lim jarayonining moslashuvchanligi, omilkorligi, tashkil topish shakllari 
va usullarini takomillashtirish hisobiga uni doimiy va dinamik yangilash; 
- barcha ta’lim muassasalarida o‘qitishning muammoli va kompyuter 
vositalaridan hamda virtual stendlardan foydalanish; 

---

104 
- ta’lim jarayonining texnologik bazasini hozirgi zamon texnik vositalarini 
joriy etish yo‘li bilan takomillashtirish.