O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti «Kasbiy ta’lim» kafedrasi

5. Hozirgi zamon o‘qitish vositalarining tavsifnomasi 
Keyingi vaqtlarda «o‘qitishning kompyuter texnologiyalari» tushunchasi 
tarqalib, bunda kompyuterlar bazasida amalga oshirilgan ûqitish texnologiyalari 
tushuniladi. Biroq axborot texnologiyalari tushunchasi ûqitishning kompyuter 
texnologiyalari 
tushunchasidan 
kengroqdir, 
chunki 
kompyuterlar 
axborot 
texnologiyalari texnik vositalarining tarkibiy qismidir. 
Bugungi kunda turli optik xotirlovchi qurilmalar (videodisklar, optik disklar) 
keng tarqaldi. Ulardan foydalanish matnli grafik axborotni bir vaqtda birgalikda 
yozish imkonini beradi, shu bilan birga uni qayta tiklashda yuqori sifatli tasvir paydo 
bo‘ladi. Magnit yozuvdan farqli o‘laroq, optik disklardagi yozuv istalgan sondagi 
qayta tiklashlarda ham yomonlashmaydi. Kompyuterlar ishining dastur-matematik 
ta’minoti yuqori texnologik ishlab chiqarish taraqqiyotining muhim yo‘nalishi 
bo‘lmoqda. 
SHuningdek, texnik va dasturli axborot texnologiyalari mavjud bo‘lib, ularga 
quyidagilar kiradi: 
AKT lari. 
Hozirgi vaqtda bilimlarning barcha sohalarida AKT yoki kompyuter 
(lokal yoki global) tarmoqlari keng tarqalgan. AKT lokal tarmoqlari uncha katta 
bo‘lmagan fazoda amalga oshiriladi va axborot xizmati turli tarmoqlarining 
integratori bo‘ladi. Ular tashkilotlardagi barcha axborot texnologiyalari vositalarini 
birlashtiradi hamda ularning samaradorligini oshiradi. AKT global tarmoqlari esa, 
axborotni katta masofalarga uzatilishini amalga oshirish imkonini beradi. 
O‘qitishning yangi axborot texnologiyalari o‘quvchi-talabaning emas, u eng 
avvalo o‘qituvchi (pedagog)ning texnologiyasidir. O‘quvchi-talaba zamonaviy 
axborot texnologiyasini o‘rganmaydi, balki uning mahsulotidan o‘qitishning texnik 
vositasi sifatida foydalanadi. O‘qituvchi (pedagog) zamonaviy texnologiyalarni 
qo‘llab darsga tayyorlanadi, darsni tashkil qiladi, o‘quvchi- talabalar bilimini nazorat 
qiladi va ta’lim mazmunini takomillashtirishda kompyuterlashtirishning eng yuqori 
darajasi yangi axborot texnologiyalarini ta’lim jarayoniga olib kirishdan iborat 
bo‘ladi. 
Axborot texlogiyalari, kompyuterlashtirish va kompyuter tarmoqlari negizida 
ta’lim jarayonini axborot bilan ta’minlashni rivojlantirish omillari quyidagilar: bunda 

---

103 
kompyuterlashtirishning har ikkala yo‘nalishini ham rivojlantirib borish zaruriyati 
tug‘iladi. Buning uchun shu sohada qabul qilingan me’yoriy-huquqiy hujjatlarga 
asoslangan 
holda 
uzluksiz 
ta’lim 
tizimini 
hamma 
bosqichlarida 
«kompyuterlashtirishning konsepsiyasi» yaratilishi lozim.