O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

 
21.3.
 
Byudjet nazorati organlari, ularning guruhlanishi, vazifalari, huquq va 
majburiyatlari
 
Davlat moliyaviy nazoratining asosini byudjet nazorati tashkil qilishini 
yuqorida ta‘kidlagan edik. Byudjet nazoratini amalga oshirish ma‘lum huquqiy 
asosga tayanishi lozim. Byudjet nazoratini tashkil etish jarayonlari oxirgi 13-14 yil 
davomida 2000 – yil 14 – dekabrda qabul qilingan ―Byudjet tizimi to‗g‗risida‖gi 
O‗zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tartibga solinib kelindi. Ushbu Qonunda 
O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining, Qoraqalpog‗iston Respublikasi davlat 
hokimiyati organlari va joylardagi davlat hokimiyati organlarining, O‗zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirliginingbyudjet tizimini boshqarish sohasidagi vakolatlari 
tegishli moddalarda (6-,7-,8-moddalar) belgilab berilgan.
2014 – yil 1 – yanvardan kuchga kirgan Byudjet Kodeksi byudjet nazoratini 
tashkil etishning huquqiy asoslarini yanada mustahkamladi. Byudjet Kodeksida 
belgilab qo‗yilishicha, O‗zbekiston Respublikasi Hisob palatasi, O‗zbekiston Respub-
likasi Moliya vazirligi va uning tasarrufidagi vakolatli organlar davlat moliyaviy 
nazorat organlari hisoblanadi. Shuningdek, davlat byudjetining va davlat maqsadli 
jamg‗armalari byudjetlarining daromadlari qismi bo‗yicha davlat moliyaviy nazorati 
davlat soliq xizmati organlari tomonidan ularga berilgan vakolatlar doirasida amalga 
oshiriladi (21.6-rasm). 

---

309 
 
21.6-rasm.Davlat moliyaviy nazorati organlarining guruhlanishi
143
Kodeksning 179-moddasi bilan davlat moliyaviy nazorat organlarining o‗zaro 
hamkorlik munosabatlari ta‘minlanadi. Xususan, byudjet tashkilotlarini nazorat qilish 
rejalari davlat moliyaviy nazorat organlari tomonidan tasdiqlanadi. Davlat moliyaviy 
nazorat organlari tekshirilayotgan nazorat obyektida mansabdor shaxslarning 
harakatlarida jinoyat alomatlari bo‗lgan huquqbuzarliklar aniqlasa, nazorat material-
larini huquqni muhofaza qiluvchi organlarga topshiradi. Shuningdek, nazorat obyekti 
mansabdor shaxslarining harakatlaridagi ma‘muriy huquqbuzarliklarga doir 
materiallar sudlarga yoki tegishli vakolatli davlat organlariga topshiriladi. 
Davlatning moliya-byudjet nazorati organlari tarkibida O‗zbekiston Respubli-
kasi Hisob palatasi alohida o‗rin egallaydi. Hisob palatasi ―O‗zbekiston Respublikasi 
Davlat byudjeti va byudjetdan tashqari maqsadli jamg‗armalarning maqsadli va 
samarali ijro etilishi, davlat aktivlari va passivlarining holati va harakati, oltin valyuta 
zaxiralari hamda tashqaridan qarz olishlarni amalga oshirish, boshqarish va tasarruf 
etish ustidan davlat nazoratini amalga oshiradigan moliya nazoratining yuqori organi 
hisoblanadi‖
144
. 
Hisob palatasiga davlat moliyaviy nazoratini amalga oshirishda qator 
vakolatlar yuklatilgan. Ana shu vakolatlarni O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 
2005 – yil 4 – apreldagi ―O‗zbekiston Respublikasi Hisob palatasining faoliyatini 
tashkil qilishni takomillashtirish to‗g‗risida‖gi PF-3592-son Farmoni bilan tasdiqlan-
gan va 2006 – yil 21 – noyabr PF-3820-son Prezident Qarori bilan tegishli 
o‗zgartirishlar kiritilgan ―Hisob palatasi to‗g‗risidagi Nizom‖ asosida bajaradi. 
2006 – yil 7 – sentyabrda qabul qilingan O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti-
ning ―O‗zbekiston Respublikasi Hisob palatasi faoliyatini takomillashtirishga doir 
qo‗shimcha chora-tadbirlar to‗g‗risida‖gi PQ-460-son Qarori bilan Hisob palatasining 
faoliyat doirasi yanada kengaytirildi. O‗z vakolatlari doirasida amalga oshiradigan 
tadbirlari quyidagi rasmda ko‗rsatilgan (21.7-rasm).