O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti “moliya” kafedrasi

19.2-rasm. O„zbekiston Respublikasida boshqaruv xarajatlarining sifat va 
miqdor ifodasi 
Jamiyatning iqtisodiy hayotida iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishda davlatning 
roli oshishi byudjetda boshqarish xarajatlarining turli ko‗rinishlarida bo‗lishini asoslaydi. 
19.3-rasm. Byudjetning boshqaruv xarajatlari hajmiga ta‟sir etuvchi omillar 
Ushbu omillarni muvofiqlashtirish davlat rivojining har bir bosqichida iqtisodiy 
ehtiyojlari, mamlakatning boshqarish darajasi va ko‗rinishlariga mos kelishi boshqarish 
xarajatlari tizimini keltirib chiqaradi. 
Boshqaruv xarajatlari- 
davlat o‟z funksiyalari bilan bog‟liq ravishda yuzaga keladigan 
sarflarni aks ettirishi iqtisodiy munosabatlar bo‟lib, respublika va mahalliy byudjetlar 
doirasida amalga oshiriladi. 
 

---

291 
Boshqaruv samaradorligi boshqaruv organlarida qancha odam ishlayotgani yoki 
boshqaruvni amalga oshirish uchun qancha mablag‗ ajratgani bilangina xarakterlanmay, 
balki uning qanchalik, samarali faoliyat ko‗rsatayotganligi, oldiga qo‗ygan vazifalarni 
qanchalik darajada bajarilishi bilan xarakterlidir. 
Boshqaruv apparati soni va uning ta‘minotini xarajatlari qisqarishi ma‘muriy 
islohotlarning amaliy natijasi bo‗ldi. Bu ma‘muriy islohotlarning asosiy yo‗nalishlaridan 
biri edi. Bu xarajatlarni takomillashtirish va qisqartirishda, o‗z navbatida korxonalar va 
aholining soliq yukini kamaytirishda katta imkoniyatlar yaratadi.
Davlatning iqtisodiyotini boshqarishdagi rolini qisqartirishga qaratilgan chora - 
tadbirlar majmuini ko‗zda tutuvchi ma‘muriy islohotlarni amalga oshirish bo‗yicha keng 
miqyosli ishlar qilindi. Asosiy vazirliklar, idoralar va xo‗jalik birlashmalari bo‗yicha 
hukumatning 49 ta qarori qabul qilindi. Ma‘muriy islohotlar jarayonida byudjet 
mablag‗lari 42 mlrd. so‗mdan ortiq miqdorda tejaldi. 
Mahalliy byudjetdan mahalliy hokimlik organlari boshqarish xarajatlari (o‗z-o‗zini 
boshqaruv organlari), ya‘ni qishloq fuqarolari yig‗inlari boshqaruvi, mahalla komitetlarini 
saqlash kabi xarajatlar amalga oshiriladi.