O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi toshkent moliya instituti

1. Ofshor hududlarning mohiyati va vujudga kelishi
Ofshor hudud - bu kam soliq qonuniy ravishda belgilangan yoki ma‘lum turdagi kompaniyalar uchun soliq solish umuman mavjud bo‘lmagan hudud, shuningdek yuridik shaxslarni ro‘yxatga olishning soddalashtirilgan tizimi mavjud va qoida tariqasida nisbatan noma‘lum biznes uchun sharoitlar yaratiladi. ushbu imtiyozlar uchun aksariyat kompaniyalargan belgilangan yillik to‘lov olinadi.
O‘zbekiston Respublikasi markaziy banki boshqaruvi va O‘zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi huzuridagi soliq, valyutaga oid jinoyatlarga va jinoiy daromadlarni legallashtirishga qarshi kurashish departamentining 2009-yil 23 oktabrdagi “Tijorat banklarida jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish bo‘yicha ichki nazorat qoidalarini tasdiqlash haqida”gi 32-son Qarorining “Tijorat banklarida jinoiy faoliyatdan olingan daromadlarni legallashtirishga va terrorizmni moliyalashtirishga qarshi kurashish bo‘yicha ichki nazorat Qoidalari” ilovasida “Ofshor hudud - imtiyozli soliq rejimini taqdim qiluvchi va (yoki) moliyaviy operatsiyalarni amalga oshirishda ular haqidagi ma‘lumotlarni oshkor etmaslikni va taqdim qilmaslikni ko‘zda tutuvchi davlatlar va hududlar” ded ta‘rif berilgan.
“Offshore” so‘zi inglizlarning off-shore so‘zidan kelib chiqqan bo‘lib, tom ma‘noda “qirg‘oqdan tashqarida” degan ma‘noni anglatadi, ya‘ni Buyuk Britaniyada emas. Offshor yurisdiktsiyalarining rivojlanish tarixi qadimgi davrlarga, O‘rta yer dengizining alohida orollarida soliq va yig‘imlar to‘lashdan qochish uchun savdo-sotiq ishlari olib borilgan paytdan boshlanadi. Bunday zonalardan birinchisi Delos oroli - Afiniya dengiz ittifoqining poytaxti deb hisoblanadi, bu erda Finikiyalik savdogarlar qadimgi Yunonistonning soliq tizimidan qochib, erkin savdo bilan shug‘ullanishgan. O‘rta asrlarda Livorno, Trieste, Sibenik kabi Evropa shaharlari bunday zonalarga aylandi.


2. Ofshor hududlarning o‘ziga xosligi
Turli mamlakatlarda ofshor zonalarni belgilash uchun “soliq jannati”, “soliq jannati” (inglizcha “soliq jannati”) yoki “jannat” so‘zini “jannat”, “soliq jannati” kabi noto‘g‘ri tushunish bilan ishlatilgan.
Offshore - bu imtiyozli soliqqa tortiladigan mamlakatda ro‘yxatdan o‘tgan, ma‘lum mulkchilik shakliga va ro‘yxatdan o‘tgan mamlakat hududida biznes yuritish uchun cheklovlarga ega bo‘lgan kompaniya. Offshore ro‘yxatga olish joyida faqat belgilangan yillik to‘lovni to‘lab, tashqi iqtisodiy faoliyat bilan shug‘ullanish imkoniyatini beradi.
Jozef Stiglitz kabi iqtisodchilar tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan mashhur e‘tiqodga ko‘ra, ofshor zonalarning mavjudligi global muammodir. Bunday yurisdiktsiyalar pul yuvish va soliqlarni to‘lashdan bo‘yin tovlashga yordam beradi, natijada jinoyatchilik va ijtimoiy tengsizlik kuchayadi.
Ofshor hududlarda:
• norezidentlarga ro‘yxatga olish jarayoni soddalashtirilgan va tezlashtirilgan, bunda sof ramziy summa to‘lanadi (masalan, Panamada kompaniya ta‘sischilarini ko‘rsatish shart emas, har yili qayta ro‘yxatdan o‘tkazish uchun ozgina haq to‘lanadi);
• norezidentlar daromad solig‘i va shaxsiy daromad solig‘ini kam stavka bo‘yicha to‘laydilar;
• Ofshor kompaniyalarning maxfiyligi kafolatlangan, ular davlat valyutasi nazoratidan ozod qilingan.
Milliy biznesni himoya qilish uchun ofshor kompaniyalarga ofshor zonaning o‘zida biron-bir tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanish taqiqlanadi. Ofshor zonaning asosiy daromadi ro‘yxatga olish va qayta ro‘yxatdan o‘tkazish uchun to‘lovlardan, soliq tushumlaridan, ofshor kompaniyalarning doimiy vakolatxonalari hududida ushlab turish xarajatlaridan (kotibiyat byurolari) iborat. Ular quyidagi moddalarni o‘z ichiga oladi: binolarni ijaraga berish, aloqa, elektr energiyasi, turar joy va ovqatlanish to‘lovlari, transport, dam olish, ish haqi va ba‘zi ijtimoiy kompensatsiyalar va to‘lovlar (masalan, davolanish uchun to‘lov va boshqalar) byuro xodimlariga.