Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maxsus taʼlim vazirligi toshkеnt moliya instituti

eBay kompaniyasi bir dona aksiyasiga yevropa opsion koll 
sotib olish boʻyicha foyda miqdori. Opsion mukofoti 5 dollar, ijro etilish 
bahosi 100 dollar.
Opsion koll egasi aksiyalar bahosi oʻsishini, opsion put egasi esa aksiya 
bahosi pasayishini kutadi. Yana bir holatni koʻrib chiqamiz. Investor IBM 
-5
0
5
10
15
20
25
30
60
70
80
90
100
110
120
130
140

---

69 
kompaniyasi 100 ta aksiyasiga 70 dollar ijro etilish bahosi bilan yevropa opsion 
put sotib oldi. Faraz qilaylik, aksiyalar joriy bahosi 70 dollarga, opsion amal qilish 
muddati 3 oyga, bitta aksiyani sotish boʻyicha opsion mukofoti 7 dollarga, oʻz 
navbatida dastlabki investitsiya summasi esa 700 dollarga teng. Opsion yevropa 
opsioni boʻlganligi sababli uning amal qilish muddati tugash vaqtida agar aksiyalar 
bahosi 70 dollardan past boʻlsa bajariladi. Faraz qilaylik, oʻsha payt aksiyalar 
bahosi 55 dollarga teng. Bunday holatda investor 100 ta aksiyani 55 dollardan sotib 
olishi va opsion put sharti boʻyicha 70 dollardan sotishi mumkin. Natijada investor 
operatsiya boʻyicha 1500 dollar samaraga ega boʻladi, opsion mukofotini hisobga 
olgan holda operatsiya boʻyicha sof foyda 800 dollarni tashkil etadi. Lekin 
investorning foyda olishiga hech qanday kafolat yoʻq. Agarda muddat tugash 
vaqtida aksiya bahosi 90 dollarga teng boʻlsa opsion put oʻz ahamiyatga ega 
boʻlmaydi va investor 700 dollar yoʻqotadi. Quyidagi rasmda investor foyda yoki 
zararining aksiyaning yakuniy bahosiga bogʻliqligi koʻrsatilgan (22-rasm). 
 
22-rasm. 
IBM kompaniyasi bir dona aksiyasiga yevropa opsion put sotib 
olish boʻyicha foyda miqdori. Opsion mukofoti 7 dollar, ijro etilish bahosi 70