O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Nеfrogеn, rеnovaskulyar AG
(15%);
Endokrin AG
(4%);
Nеvrogеn
(1%) 
Gipertoniya kelib chiqishiga ahamiyatga molik xаvfli omillarga 
quyidagilarni kiritish mumkin:
Yosh-ayollar 65 va erkaklar 55 yoshdan katta. Qonda dislipidemiya-
xolesterin miqdorini >5,0 ммоl/ldan ko’payishi, tez-tez stress holatlarni 
qaytalanishi, gipodinamiya, irsiyat, irsiy moyillik, tana vazni, alimentar 
omillar, ko’p ovqatlanish, alkogol istemol qilish, chekish, kicik 
zichlikdagi lipoproteidlar miqdorini 
>
3,0 mmol/l, yuqori zichlikdagi 
lipoproteidlar miqdorini 
<
1,0
 
mmol/l erkaklarda va ayollarda 
<
1,2 
ммоl/l yoki triglitseridlar miqdori 
> 
1,7 ммоl/ldan ko’p. Qonda qand 
miqdorini ko’payishi (qandli diabet), fibrinogen miqdorini oshishi, puls 
bosimining oshishi, jismoniy faoliyat, kam harakatchanlik, ijtimoiy, 
ruhiy omillar, atrof muhit omillaridir;
 
 
Gipеrtoniya kasalligi (GK) – essеntsial gipеrtoniya 
Bu yurak qon tomir (YuQT) tizimining patologik holati bo’lib, 
tomirlarni neyrogumaral boshqarilishi buzilishi va ularning torayishi 
hisobiga arterial qon bosimini oshib kеtishi kuzatiladi. Bu kasallik keng 
tarqalgan bo’lib, ayol va erkaklarda bir xil uchraydi, asosan 40 yoshdan 
so’ng kuzatiladi (ayollarda kechroq). 
Gipertoniya kasalligini simptomatik gipertoniyadan farqlash kerak. 
Simptomatik gipertoniyada qon bosimini ko’tarilishi biror bir 
kasallikning simptomlari hisoblanadi. Misol uchun simptomatik arterial 
gipertoniya buyrak kasalliklarida kuzatilib, buyrak arteriyalari 
aklyuziyasida uchraydi (renal va vazorenal arterial gipertenziya). Xuddi 
shunday endokrin kasalliklarida (Itsenko-Kushing kasalligi, Konn 
sindromi-birlamchi 
aldosteronizm, 
feoxromatsitoma) 
va 
h.k. 
kasalliklarda uchraydi (pastga simptomatik gipertoniyalarga qarang).