O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

o’tkir interstitsial o’pka shishi
boshlanadi. Buning 
aosiy sababi o’pka kapilyarlari atrofi, alveolalar oralig’i va devorlari 
hamda interstitsial oraliqda shish bo’lishidir. Bu holatda gazlar 
diffuziyasi buziladi va kasallik klinik simptomlari rivojlanadi. 
Alveolyar
o’pka shishi kelib chiqishini asosiy sabablari bu alveola bo’shlig’iga 
transudatni kapilyarlardan o’tishi va shu yerda ko’pik hosil bo’lishi 
asosiy rol o’ynaydi. Bu holatda nafas olish va nafas chiqarish orasida 
pauza deyarli bir xil bo’ladi. Bemorlarni asosan inspirator hansirash, 
nafas yetishmovchiligi, yo’tal qon aralash ko’piksimon balg’am bilan 
bezovta qiladi. Yurak yetishmovchiligi bor bemorlarda quruq yo’tal 
bezovta qilishi ko’pchilik holatlarda alveolyar shish hosil bo’lishiga olib 
keladi. 
Bemorlarni ko’zdan kechirganda
bemorlar terisi sovuq ter 
bosishi munosabati bilan nam, ko’kargan, majburiy o’tirgan yoki yarim 
o’tirgan holatni egallab, qo’lariga tayanib o’tiradi, nafas olishi yuzaki va 
tez tez, kalta kalta nafas oladi, 
palpatsiya
o’tkazilganda ovoz drillashi 
kuchaygan va 
perkussiyada
bo’g’iq tovush eshitiladi va o’pka 
ekskursiyasi cheklangan. Bemorlarda 
auskultatsiya 
o’tkazilganida 
susaygan vezikulyar nafas yoki bronxial nafas eshitilishi bilan birga 
mayda pufakchali nam xirillashlar eshitiladi. 
Bronxofoniya 
kuchaygan 

---

222 
bo’ladi. Rentgenologik tekshiruvda bemorlar o’pkalarida ikala 
tomonlama soya ko’rishimiz mumkin. 
Davolash;
1. Bemorga o’tirgan 
holatni shakllantirish. 2. Venaga kateter qo’yish yoki venaga tushishni 
yo’lga qo’yish; 3. Bemor venasiga 0,5-1,0-1% morfin, omnopon, 
promedol kabi narkotik analgetiklardan yuborish; 4. 20-30% li spirt 
bug’lari bilan kislorod ingalyatsiya qildirish. 5. O’pkaga qon kelishini 
kamaytirsh (oyoqlariga jgut qo’yish). 6. Qon hajmini kamaytirish (siydik 
haydovchi vositalar venaga yuborish yoki qon olib tashlash). 7. 
Ganglioblokatorlar qo’llash (pentamin 25-50-100 mg, benzogeksoniy 
10-40 mg, nafonin 50-100 mg glukoza yoki natriy xlorning fiziologik 
eritmasiga vena ichiga, gigroniy 50-100 mg, arfonad 50-100mg vena 
ichiga tomchi usulda yuboriladi). Ganglioblokatorlar qonni kichik qon 
aylanish doirasidan depoga haydaydi; o’pkaga qon kam kelib qonni 
kichik qon aylanish doirasidan katta qon aylanish doirasiga haydaydi; 
katta qon aylanish doirasida periferik qarshilikni kamaytiradi; yurak 
qorinchalarini ishini mexanik ravishda kamaytiradi (ikala qorinchani 
ham). Qon aylanish doirasidagi qonni uchdan bir qismi depolanadi. 
Neyroleptiklarni qo’llash ham yaxshi samara beradi 2,5-5 mg (1-2ml) 
0,25% droperidol yoki 5-10mg-0,5% galoperidol. Bular qon bosimini 
meyorda saqlash bilan birga psixomotor qo’zg’alishlarni, ko’ngil 
aynishi, qusishni oldini oladi. Bemorlarni tinchlantirish maqsadida va 
markaziy relaksatsiya maqsadida seduksen, diazepam, tazepam, mebikor 
va b.q. buyuriladi. Kapilyarlar o’tkazuvchanligini kamaytirish 
maqsadida antigistamin preparatlari suprastin, tavegil, loratal, fenkarol, 
dimedrol buyuriladi. Qondagi metabolik atsidozni oldini olish 
maqsadida gidrokarbonat natriy izatonik eritmasi yoki 3,6%li tpisamin 
eritmasi quyiladi. Yurakning qisqarish faoliyatini yaxshilash maqsadida 
yurak glikozidlari (strofantin) vena ichiga yuboriladi. Garmonal 
preparatlar vena ichiga yuborish kerak. Yurak glikozidlariga qarshi 
ko’rsatma bo’lsa vena ichiga kaltsiy xloridni 10%-20,0 gacha yuborish 
mumkin. Miokard infarktidan keyin rivojlangan bo’lsa narkotik 
analgetiklar morfin qilinadi. Morfin nafas markaziga (bo’g’uvchi) tasir 
qilib biroz hansirashni kamaytiradi, yurak qisqarish faoliyatini 
kamaytirib, o’pkaga qon kelishini kamaytiradi. Nafas yollari 
obstruktsiyasi, o’pka yurak va bosh miyada shish rivojlangan bo’lsa 
morfin qilinmaydi.