O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

a)
Gemodinamika meyorda;
b)
Aortal qopqoq yetishmovchiligida 
gemodinamika buzilishi natijasida 
chap qorincha gipertrofiyasi va 
aortadan qonning chap qorinchaga 
tushishi to’lqinsimon strelka bilan 
ko’rsatilgan (
51 surat)
. 

 
Sub’ektiv ma’lumotlar; 
Bu 
kasallikda shikoyat bo’lmasligi ham 
mumkin. Kasallikning avj olib 
rivojlanishi shikoyatlarni keltirib
chiqaradi. Bu hayot uchun muhim
a)
51surat
b)
bo’lgan organlarning qon bilan ta’minlanishining susayishi. Diastolik 
qon bosimining tushishi
natijasida yurak sohasida og’riq stenokardiyaga 
o’xshash bo’ladi. Jismoniy mehnatda kuchayadi. Hansirash, bosh 
aylanishi kuzatiladi. Bosh aylanishi bosh miyani qon bilan 
ta’minlanishini buzilishi va diastolik bosimni pasayishi hisobiga bo’ladi. 
Keyinchalik hansirash tinch holatda ham kuzatiladi. Chap qorincha 
mushaklari toliqishi natijasida qisqarish faoliyati susayadi va kichik qon 
aylanish doirasida dimlanish yuzaga keladi. Buning natijasida 
bemorlarni hansirash, yurak urishi va holsizlik bezovta qiladi.
Fizikal tekshirishlar; Inspektio
–bemorlarni
 
ko’zdan kechirganda 
teri qoplamlari oqimtir rangda bo’ladi, chunki organizm yetarlicha 
arterial qon bilan ta’minlanmaydi. Aortal klapani yetishmovchiligi bor 
bemorlarda quyidagi simptomlar mavjud bo’lishi mumkin: bo’yin 
arteriyasi pulsatsiyasi (plyaska karotid), tomirlar pulsatsiyasi bilan birga 
boshning chayqalishi, Myusse simptomi), Kvinke simptomi (tirnoqlar 
qisilganda kapilyarlar pulsatsiyasi, teri tirnalgandan keyin qizargan 
zonani katta va kichik bo’lishi), “ karotid raqsi” periferik tomirlar (uyqu, 
o’mrov osti, elka va chakka arteriyasi) pulsatsiyasi simptomi. 
Palpatsiya: 
Yuqori, tez puls aniqlanadi, buni qo’lni yurak 
sohasidan yuqoriga ko’targan holda bilak arteriyasidan yaxshi 
aniqlanadi. Kvinke pulsi: tirnoq sohasidagi ko’rinadigan kapilyarlar 

---

199 
pulsatsiyasi. Yurak turtki zarbi palpatsiyada yaqqol aniqlasa bo’ladi, 
gumbazsimon, kuchaygan o’rta o’mrov chizig’ida yoki undan ham 
chapga siljigan. Bularning hammasi chap qorincha gipertrofiyasi tufayli 
yuzaga keladi. 
Perkussiya: 
Yurak nisbiy
to’mtoqlik chegaralari
ko’proq chapga siljigan, hattoki o’rta qo’ltiq osti (linea aksilaris media) 
chiziqqacha boradi. Yurak beli kattalashganligi munosabati bilan aortal 
konfiguratsiya tus oladi 
Auskultatsiya-
Shuning uchun yurak tonlari o’zgaradi, I ton 
cho’qqida susaygan bo’ladi. Aortal klapan to’liq yopilmasligi 
munosabati bilan II ton aortal qopqoq proektsiyasida susaygan. Diastolik 
so’nib boruvchi shovqin to’sh suyagini o’ng qirrasidan II qovurg’a 
oralig’ida va chapdan III qovurg’aning to’sh suyagiga kelib birikkan 
joyida (Botkin –Erb nuqtasida) yaxshi eshitiladi. Oldinga egilgan holda 
nafasni chiqargan paytda yaxshi eshitiladi. Cho’qqida mezodiastolik 
kichik chastotali shovqin (Flint shovqini) – aortal regurgitatsiya 
hisobidan. Cho’qqida qisqa sistolik shovqin (mitral klapanning nisbiy 
yetishmovchiligi hisobidan). III auskultativ nuqtada diastolik shovqin 
(Grexim-Still 
shovqini-o’pka 
arteriyasi 
klapanlari 
nisbiy 
yetishmovchiligi hisobidan.) Traubening ikkilangan toni-son 
arteriyasida eshitiladi. Botkin toni- yelka arteriyasida (qo’lni yuqoriga 
ko’targanda eshitiladi Kurlov toni deyiladi), son arteriyasidagi Dyuroz-
Vinogradov ikkilangan shovqini eshitiladi.