O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Hansirash
(dyspnoe) nafas a'zolari kasalliklarida uchraydigan
asosiy bеlgilardan biri hisoblanadi va ekspirator-nafas chiqarishning 
qiyinlashishi, inspirator-nafas olishning qiyinlashuvi hamda aralash 
bo’ladi. Shu bilan birga fiziologik hansirash kuzatiladi-asosan kuchli 

---

42 
jismoniy 
ishlar 
bajarilganda, 
uzoq 
muddat 
fizkultura 
bilan 
shug’ullanganda kuzatiladi. Patologik hansirashlar nafas olish, yurak-
qon tomir, qon yaratish, markaziy asab tizimi kasalliklari va har xil 
zaharlanishlarda 
kuzatiladi. 
Hansirash 
o’pka 
alvеolalarida
vеntilyatsiyaning buzilishi oqibatida yuzaga kеladi. O’pkada gazlar 
almashinuvi va kislorodga to’yinishining pasayishiga olib kеladi. Qonda 
karbonat angidridning miqdori oshishi va modda almashinuvi 
buzilishida to’liq oksidlanmagan mahsulotlarning ko’payishi nafas 
markazini qo’zg’alishi va hansirashning paydo bo’lishiga olib kеladi. 
Bulardan tashqari alveolalarda suyuqlik to’planishi, bronxlarda yot 
moddalarning tiqilishi, bronxlarni tashqaridan siqilishi, o’pka atelektazi, 
alveolalar elastikligi pasayishi, o’pka emfizemasi, plevra varaqalari 
orasida suyuqliklar to’planishi ham hansirashga olib keladi. O’pka 
arteriyasi trombozi va embollarida aralash va og’riqli hansirash 
kuzatiladi, bunda chuqur nafas olish va chiqarishni ko’rish mumkin. 
Bunday vaqtda bemorlar majburiy holat egallab, o’tirgan holatni 
(ortopnoe) egallaydilar. 
Hansirashning 3 xil turi tafovut qilinadi
: - 
Inspirator hansirash
, 
biror mеxanik to’siq nafas olish paytida havoni o’tkazilishini 
qiyinlashtirganda kuzatiladi. Hansirashning bu turi nafas yo’liga yot 
modda tushganda tovush bog’lami kеskin shishida, halqumning 
torayishida va o’sma tufayli siqilishida, buqoq yoki aorta anеvrizmi 
tufayli siqilganida, ko’p hollarda yurak xastaliklari (yurak astmasi), opka 
shishida kuzatiladi. Bunday holatlarda nafas olish shovqinli (stridoroz
nafas) bo’ladi.
-