O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Helicobacter pyl
о
ri – «XX 
а
srning yangi chumasi».
D.Graham
Mikroorganizmni birinchi bo’lib Avstraliyalik olimlar, Nobel mukofoti laureatlari
B.Marschall va J.Warren 1983y surunkali gastrit bilan kasallangan bemorning
medasi shilliq qavatidan birinchi marta yoysimon bakteriyalar–
Н
elicobacter
pyl
о
rini aniqlashdilar.
63 surat 
Quyidagi jadvalda agressiv va himoya omillari keltirilgan 
Agressiv omillar 
Himoya omillar
1
1 
Meda shirasi tarkibidagi 
xlorid kislota 
Medada shilliq hosil bo’lishi 
2
2 
Meda shirasi tarkibidagi 
pepsin 
Bikarbonatlar ishlab chiqarilishi 
3
3 
Meda shirasi tarkibidagi 
gastrin 
Shilliq 
qavat 
mikrotsirkulyatsiyasi 
yetarli 
bo‘lishi 
4
4 
Nosteroid yaraga qarshi 
dorilar 
Yetarlicha 
shilliq 
qavatda 
prostoglandinlar
5
5 
Helikobakteri pylori 
Shilliq qavatning regenerator 
holati 
6
6 
O’t kislotalari 
Immun tizim himoya qiladi 
7
7 
Meda va 12 barmoqli 
ichakni motor evakuator 
funksiyasini buzulishi 
Shilliq 
qavatning 
agressiv 
omillar tasiriga rezistentligi; 
G hujayralarda 
sintezlanadigan gastrin, pepsin hamda xlorid 
kislota ishlab chiqarilishini kuchaytirib agressiv omilni yuzaga olib 
keladi. Gastrin sintezini vagus xolinergik (adashgan nerv) kuchayishi 
(stimulyatsiya), medani antral qismi cho’zilishi, oqsillarni qisman hazm 

---

281 
bo’lishi, o’t suyuqligi, katexolaminlar, spirtli ichimliklar va medani 
antral qismi ishqoriy muhit kuchaytiradi. Aksincha uni sintezini pH ni 
antral qismda pasayishi, xolinergik qamal, sekretin, somatostatin, 
prostoglandinlar va vazoaktiv interstitsial peptidlar kamaytiradi. 
Adashgan nerv parietal hujayralar M xolinoretseptorlarga tasir qilib 
xlorid kislota sintezini kuchaytiradi, gastrinni gipersekretsiyasi bilan 
ham tasir qiladi.