O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

47surat
Mitral teshik stenozi
Mitral teshik stenoz (MS)-(stenosis ostii atrioventrikular sinistri)
chap bo’lmacha va qorincha o’rtasidagi teshikning torayishidir. 
Aksariyat holatlarda ateroskleroz, revmatizm, septik endokardit, sifilis 
tufayli kelib chiqadi. Agar yallig’lanish natijasida klapanlarda shish va 
o’sish kuzatilsa unda ushbu klapanlar stenozi ya’ni torayishi yuzaga 
keladi. Bu holatda ham gemodinamika buziladi. Mitral stenoz diastola 
vaqtida chap bo’lmachadagi qonni chap qorinchaga o’tishining 
qiyinlashuvi oqibatida yuzaga kelib chiqadi. Normada mitral teshik 
hajmi 4-6 sm
²
ni tashkil etadi, 3 sm
²
gacha torayish klinik 
o’zgarishlarsiz kechadi, lekin 2,5-2 sm
²
ga toraygandan so’ng mitral 
teshik stenoz simptomlari paydo bo’la boshlaydi. 
Etiologiyasi: 
Ushbu nuqson aksariyat holatlarda revmatik 
endokardit (revmatik lixoradka (50% dan ko’p)), septik endokardit (kam 
holatlarda), ateroskleroz, mitral qopqoq teshigining kalsifikatsiyasi, 
mitral qopqoq teshigi prolapsi, tug’ma forma (Lyutembashe sindromi), 
ushbu patologiyalarda mitral klapan o’sib, qattiqlashib, qalinlashadi 
natijada mitral teshik tarayadi. Mitral teshik torayishi natijasida 
organizmda o’ziga xos ozgarishlar yuzaga keladi. Mitral teshikdan qon 
o’tishi qiyinlashuvi hisobiga bo’lmacha ichi bosimining oshishi, buning 
natijasida o’pka arteriyasi gipertenziyasi rivojlanishi (normadagi 25/15 
mm. sm. Ust ning 40/30 mm. sm. ust. teng), o’ng qorinchani zo’riqib 
ishlashi yuzaga keladi. 
Mitral teshik stenozida gemodinamikadagi o’zgarishlar 
(48 a va 
b surat)
. 
Parokning sababi chap bo’lmacha va chap qorincha o’rtasidagi 
teshikning torayishi hisoblanadi. Normada sistola davrida chap
bo’lmachadagi 70-80 ml qon chap qorinchaga to’liq tushadi, lekin mitral 
teshik stenozi natijasida qon to’liq hajmda tusha olmaydi. Qonning bir 

---

194 
qismi chap bo’lmachada qolib ketadi. Bundan tashqari u yerga o’pka 
venasidan ham 70-80 ml qon keladi. Chap bo’lmacha meyordan ko’p 
qonga to’lib, bosim ortadi, bo’lmacha kengayadi, natijada u bo’lmacha-
qorincha teshigidan qonni o’tkazish uchun zo’riqib ishlaydi, va u 
kompensatorli dilyatatsiya va keyinchalik gipertrofiyaga uchraydi. Chap 
bo’lmacha mushaklari holsizlanib, uzoq vaqt kompensatsiya fazasida 
ishlay olmasligi natijasida dekompensatsiya belgilarining rivojlanishiga 
olib keladi. Chap bo’lmachada qon bosimining oshishi o’pka venasida 
qon bosimini yuqori bo’lishiga olib keladi, keyin reflektor o’pka 
arteriyasida spazm bo’ladi