O'zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta-maxsus ta’lim Vazirligi Toshkent Davlat stomatologiya institute Buxoro filiali

Pulsga paypaslab
xarakteristika berish 
mumkin. 
Yurak perkussiyasi 
Perkussiya usuli bilan yurakning absolyut (mutloq) va nisbiy 
to’mtoqlik chegaralari aniqlanadi. Yurak mushak va qondan iborat 
havosiz a’zo bo’lgani uchun uni to’qillatib ko’rganda bo’g’iq tovush 
beradi. Lekin u qisman o’pka bilan qoplanib turganligi sababli bo’g’iq 
tovush nisbiy va mutloq bo’ladi. Yurakning nisbiy bo’g’iqlik chegarasi 
uning haqiqiy yani o’pka bilan qoplangan chegaralariga, mutloq 
bo’g’iqlik chegarasi esa o’pka bilan qoplanmagan yuzasining kengligiga 
mos keladi. Bu yerda o’ng qorinchaning oldingi devori joylashgan 
bo’ladi. Bemorlarda perkussiya tik turgan, o’tirgan va yotgan holatida 
bajarish mumkin. Yurakning nisbiy bo’g’iqlik chegaralarini aniqlashda 
o’rtacha perkutor zarbdan, absolyut bo’g’iqlik chegaralarini aniqlashda 
esa kuchsiz zarbdan foydalaniladi. Barmoq plessimetr tanaga zich tegib 
turishi va aniqlanayotgan chegara chizig’iga parallel ravishda qovurg’a 
oralig’iga qo’yilishi kerak. Perkussiya aniq perkutor o’pka tovushdan 
bo’g’iq tovushga tomon olib boriladi va chegara barmoq plessimetrning 
tashqi tomonidan belgilanadi. 
Yurakning nisbiy bo’g’iqlik chegaralari
ma’lum ketma-ketlikda, avval o’ng, keyin yuqori va chap tomonlardan 
aniqlanadi. Yurakning nisbiy bo’g’iqlik chegarasini o’ng tomondan 
aniqlash uchun avval o’rta o’mrov chizig’i bo’yicha yuqoridan pastga 

---

162 
qarab jigarning yuqori bo’g’iqlik chegarasigacha perkussiya qilib 
boriladi. So’ngra barmoq plessimetrni bir qovurg’a oralig’i yuqoriga 
ko’tariladi va qovurg’alar yo’nalishiga perpendikulyar va to’sh 
suyagining chetiga parallel ravishda o’ngdan chapga qarab perkussiya 
qilib boriladi. So’glom odamda yurakning o’ng nisbiy bo’g’iqlik 
chegarasi to’sh suyagining o’ng chekkasidan 1 sm tashqarida bo’ladi. 
Yuqori tomondan chap to’sh oldi chizig’i bo’ylab yuqoridan pastga 
qarab perkussiya qilib boriladi. U sog’lom odamda 3-qovurg’a orasida 
joylashadi. Yurakning chap nisbiy bo’g’iqlik chegarasini aniqlash uchun 
avval palpatsiya yo’li bilan yurak cho’qqisining turtkisi aniqlanadi, 
so’ng qo’ltiq osti old chizig’idan boshlab qovurg’a oralig’i bo’ylab 
cho’qqi turtkisi tomon bo’g’iqlashgan tovushgacha perkussiya qilib 
boriladi. Normada yurakning chap bo’g’iqlik chegarasi chap o’rta 
o’mrov chizig’idan 1-1,5 sm ichkarida joylashadi. Shundan keyin 
tananing o’rta chizig’idan yurakning chap va o’ng nisbiy bo’g’iqlik 
chegaralarigacha bo’lgan masofa o’lchanadi. U chapdan 8-9 sm, 
o’ngdan 3-4 sm, hammasi bo’lib 11-13 sm ni tashkil qiladi va bu 
umumiy masofa