O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 O„zbekiston Respublikasi soliq tizimi tarkibidagi 
soliqlarning byudjet tizimi darajalari daromadlarini 
shakllantirishiga ko„ra guruhlanishi
123
 
Mahalliy hukumatlar asosan hududiy darajadagi ijtimoiy 
masalalarni – ta‘lim, sog‗liqni saqlash, madaniyat, shahar va 
qishloqlar obodonchiligi kabi vazifalarni bajaradi. Lekin ko‗p 
hollarda bu soliqlar va yig‗imlar ular byudjetlarining 
balansliligini ta‘minlay olmaydi va natijada byudjetlararo 
transfertlardan foydalanish mexanizmlari ishga tushadi.

123
O‗zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksining 23-moddasi asosida. 

Soliq tizimi 
Umumdavlat soliqlari 
Mahalliy soliqlar va yig‘imlar 
1.
Yuridik shaxslar daromadiga 
(foydasiga) soliq 
2.
Jismoniy shaxslar daromadiga soliq 
3.
Qo‗shilgan qiymat solig‗i 
4.
Aksiz solig‗i 
5.
Yer qa‗ridan foydalanuvchilar 
uchun soliqlar va maxsus to‗lovlar 
6.
Suv resurslaridan foydalanganlik 
uchun soliq 
7.
Yagona soliq to‗lovi 
8.
Tadbirkorlik faoliyatining ayrim 
turlari bo‗yicha qat‘iy belgilangan 
soliq 
1.
Mol-mulk solig‗i 
2.
Yer solig‗i 
3.
Benzin, dizel yoqilg‗isi va gaz 
iste‘moli uchun soliq 
4.
Yagona yer solig‗i 
5.
Ayrim turdagi tovarlar bilan 
chakana savdo qilish va ayrim turdagi 
xizmatlarni ko‗rsatish huquqi uchun 
yig‗im 
6.
Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‗ul-
lanuvchi yuridik va jismoniy shaxslarni 
ro‗yxatdan o‗tkazish uchun yig‗im

---

215
9.4. Byudjet daromadlarining byudjet tizimi darajalari 
o„rtasida taqsimlanishi
 
Mahalliy byudjetlarning daromadlilik darajasini tartibga 
solishda umumdavlat soliqlari hal qiluvchi o‗rin egallaydi. 
Umumdavlat soliqlari har yili qonuniy tartibda o‗rnatiladigan 
me‘yorlar bo‗yicha tegishli mahalliy byudjetlar o‗rtasida 
taqsimlanadi. 
Umumdavlat soliqlarining bir qismi respublika va mahalliy 
byudjetlar o‗rtasida belgilangan tartibda o‗rnatiladigan 
me‘yorlarga asosan taqsimlanadi. Bu me‘yorlar har yili qabul 
qilinadigan ―Asosiy makroiqtisodiy ko‗rsatkichlar prognozlari va 
davlat byudjeti parametrlari to‗g‗risida‖gi Prezident qarorlari 
bilan o‗rnatiladi.
Mahalliy byudjetlar daromadlarining muayyan qismi 
tartibga soluvchi daromadlar hisobiga shakllanadi. Bu 
soliqlarning ―tartibga soluvchi daromadlar‖ deb atalishiga 
sabab, ular umumdavlat soliqlari sifatida respublika 
byudjetining 
daromadlari 
manbayi 
bo‗lsada, 
mahalliy 
byudjetlarning daromadlilik darajasini ta‘minlash maqsadida 
ularga me‘yorlar asosida ajratiladi. Bu me‘yorlar soliqlarning 
turlari va hududlar bo‗yicha tabaqalashtirilgan bo‗ladi va har 
yili qayta ko‗rib chiqiladi. O‗zbekistonda bu me‘yorlarning 
2016-2018-yillardagi miqdorlarini quyidagi jadval asosida 
kuzatishimiz mumkin (9.2-jadval). Bu me‘yorlar moliyaviy yil 
boshlangunga qadar umumdavlat ehtiyojlarini ta‘minlash 
uchun zarur bo‗lgan xarajatlarning umumiy hajmi bo‗yicha 
qaror qabul qilinganidan so‗ng o‗rnatiladi.

---

9
.2
-j
a
dv
a
l