O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
 
14-BOB. BYUDJET TASHKILOTLARINI MOLIYALASHTIRISH 
ASOSLARI 
14.1. Byudjet tashkilotlari haqida tushuncha, ular 
xo„jalik-moliyaviy faoliyatining o„ziga xos xususiyatlari 
―Iqtisodiyot nazariyasi‖ va ―Moliya‖ fanlaridan bizga 
ma‘lumki, iqtisodiyot va ijtimoiy hayot sohalari ikki yirik 
sohadan iborat (14.1-rasm). 
1. Moddiy ishlab chiqarish sohasi. 
2. Nomoddiy ishlab chiqarish (yoki noishlab chiqarish) 
sohasi. 
Moddiy ishlab chiqarish sohasida 
moddiy qiymatliklar 
yaratiladi, tovarlar ishlab chiqariladi, xizmatlar ko‗rsatiladi, 
ishlar bajariladi. 
Noishlab chiqarish sohasida 
turli xizmatlar (maishiy, 
kommunal, ijtimoiy, davlat boshqaruvi, mamlakat mudofaasi, 
davlatning milliy xavfsizligi, ichki ishlar xizmatlari) ko‗rsatiladi. 
Noishlab chiqarish muassasa va tashkilotlarining bir 
qismi tijorat hisobi asosida ish yuritsalar, bir qismi notijorat 
faoliyatini olib boradilar. Notijorat faoliyatining pirovard 
maqsadi tijorat foydasiga ega bo‗lish emas, lekin ularning 
qo‗shimcha daromadlarni jalb qilishga bo‗lgan intilishlarini 
ham inkor etmaydi. Bunday muassasalarning aksariyati 
―byudjet tashkiloti‖ maqomida faoliyat yuritadi. 
O‗zbekiston 
Respublikasi 
Byudjet 
kodeksining 
4-
moddasida belgilab qo‗yilishicha: ―
Byudjet tashkiloti
– davlat 
funksiyalarini amalga oshirish uchun belgilangan tartibda 
davlat hokimiyati organlarining qaroriga ko‗ra tashkil etilgan, 
davlat byudjeti mablag‗lari hisobidan saqlab turiladigan 
notijorat tashkilot‖
160
. Bu tashkilotlar asosan yuridik shaxs 

160
O‗zbekiston Respublikasi Byudjet kodeksi. 4-modda. 

---

328 
maqomiga ega bo‗lib, ularning faoliyati bu maqomning barcha 
talablariga (moddiy-texnika bazasining hamda faoliyat sohasi 
bo‗yicha xo‗jalik faoliyati bilan shug‗ullanish uchun yetarli 
sharoitlarning mavjudligi, buxgalter kadrlarning mavjud 
bo‗lishi, banklarda hisobraqamlarining mavjud bo‗lishi va 
sh.k.) javob berishi kerak.
14.1-rasm.