O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar
1.
 
Byudjet holatlariga xarakteristika bering. 
2.
 
Byudjet defitsiti, deb nimaga aytiladi? Byudjet defitsitini 
keltirib chiqaruvchi omillar qaysilar?

1
Robert D.Lee Jr., Ronald W.Johnson, Philip G. Joyce. Public Budgeting Systems. 

Jones & Bartlett Learning; 9 edition. USA, 2012. P. 310. 

---

270 
3.
 
Iqtisodiy rivojlanishning turli davrlarida O‗zbekiston 
Respublikasida mavjud bo‗lgan byudjet defitsitining sabablarini 
aniqlang. Hukumatning qanday tadbirlari byudjet defitsiti 
muammosining hal qilinishiga qaratildi? 
4.
 
Byudjet defitsitining zamonaviy konsepsiyalarining 
asosiy mazmuni nimadan iborat? 
 
Mavzu yuzasidan topshiriqlar
1.
 
Byudjet defitsiti muammolariga bag‗ishlangan ilmiy 
adabiyotlar katalogini tuzing va ularga qisqacha annotatsiya 
yozing. 
2.
 
O‗zbekiston Respublikasi davlat byudjeti daromadlari, 
xarajatlari va byudjet defitsitining dinamikasini aks ettiruvchi 
ma‘lumotlarni to‗plang, ularni jadval (diagramma, grafik) tarzida 
rasmiylashtiring va qisqacha xulosa yozing. 
3.
 
Internet resurs manbalaridan foydalanib, xorijiy davlatlar 
byudjetlarining holati to‗g‗risida taqdimot tayyorlang. 
 
 

---

271 
 
 
12-BOB. BYUDJET JARAYONI
12.1. O„zbekiston Respublikasida byudjet jarayonini
tashkil etish asoslari va byudjet jarayoni bosqichlari 
Ma‘lumki, 2000-yil 14-dekabrda qabul qilinib, 2013-yilga 
qadar amalda bo‗lgan ―Byudjet tizimi to‗g‗risida‖gi O‗zbekiston 
Respublikasi qonuni mamlakatimizda byudjet jarayonini 
tartibga solib turuvchi asosiy qonuniy-huquqiy hujjat sifatida 
xizmat qilib keldi. Keyingi yillar davomida mamlakat davlat 
moliya tizimini boshqarish tizimida amalga oshirilgan islohotlar 
doirasida byudjet amaliyotida bir qator o‗zgarishlar sodir bo‗ldi 
va ular byudjet qonunchiligini yanada takomillashtirish 
zarurligini taqozo etdi. 
Natijada amaldagi ―Byudjet tizimi to‗g‗risida‖gi hamda 
2004-yil 26-avgustda qabul qilinib, 2006-yildan boshlab amal 
qilib kelgan ―Davlat byudjetining g‗azna ijrosi to‗g‗risida‖gi 
O‗zbekiston Respublikasi qonunlarida belgilangan normalar 
mukammal tarzda qayta ishlangan holda 2013-yil 26-dekabrda 
O‗zbekiston Respublikasining O‗RQ-360-sonli qonuni bilan 
qabul qilingan Byudjet Kodeksida o‗z aksini topdi.
2014-yildan boshlab O‗zbekiston Respublikasida amalga 
kiritilgan 
yangi 
Byudjet 
Kodeksi 
davlat 
moliyasini 
boshqarishning huquqiy asoslarini yanada mustahkamlash, 
byudjet siyosatining ustuvorliklarini belgilab olish, byudjet 
mablag‗laridan foydalanish samaradorligini oshirish va davlat 
xizmatlarini taqdim etish sifatini oshirishga qaratilgan. Ushbu 
Kodeks 
O‗zbekiston 
Respublikasining 
byudjet 
tizimi 
byudjetlarini shakllantirish, tuzish, ko‗rib chiqish, qabul qilish, 
tasdiqlash, ijro etish, davlat tomonidan mablag‗ jalb qilish va 
byudjet to‗g‗risidagi qonun hujjatlari ijrosini nazorat qilish 
sohasidagi munosabatlarni va demak, byudjet jarayonini 

---

272 
tashkil qilish borasidagi munosabatlarni tartibga solishga 
xizmat qiladi.
Byudjet jarayonining mazmuni mamlakatning davlat va 
byudjet tuzilishi, tegishli vakolatli organlar va yuridik 
shaxslarning byudjet huquqlari bilan belgilanadi. 
Byudjet jarayoni, odatda, byudjet faoliyatining quyidagi 
to‗rt bosqichini o‗z ichiga oladi: 

byudjet loyihasini tuzish; 

byudjetni ko‗rib chiqish va qabul qilish; 

byudjetni ijro etish va nazorat qilish; 

byudjetning ijrosi to‗g‗risidagi hisobotni tayyorlash va uni 
tasdiqlash.