O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti samariddin elmirzayev

deb ataladi.
Yuridik nuqtayi nazardan, qo‘shib 
olingan kompaniya o‘z faoliyatini tugatadi, qo‘shib olgan kompaniya 
esa xarid qilingan (qo‘shib olingan) kompaniyaning butun boshli 
biznesini va aksiyalarini o‘z tasarrufiga oladi. Birlashish jarayonida 
esa yuqorida ta’kidlanganidek aksariyat hollarda moliyaviy jihatdan 
o‘zaro teng kuchga ega bo‘lgan ikki kompaniya o‘z biznesini bitta 
kompaniyaga birlashtirgan holda davom ettirishga qaror qiladi. 
Mazkur holatda ham bir kompaniyaning boshqasini sotib olishi va 
o‘zaro kelishgan holda qo‘shib olingan (xarid qilingan) kompaniya 
bilan o‘zaro birlashdi, deb e’lon qilish holatlari uchraydi. Haqiqatda 
esa bir kompaniya boshqasini qo‘shib olgan bo‘ladi. Bu 
amaliyotning afzallik tomoni shundaki, qo‘shib olingan kompaniya 
uchun uning boshqa bir kompaniya tomonidan qo‘shib olinishi 
qo‘shilib ketgan kompaniya nufuziga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. 
Shundan kelib chiqqan holda, qo‘shib olingan kompaniya 
menejerlari 
ushbu 
jarayonni 
kompaniya 
nufuziga 
putur 
yetkazmaydigan tarzda amalga oshirishga intiladi. 
Agar har ikki kompaniyaning bosh direktorlari o‘z 
kompaniyalari uchun kelgusida potentsial ustunlik mavjud 
bo‘lishini anglagan holda ularni birlashtirishga qaror qilishsa, bir 
kompaniyaning boshqa bir kompaniyani qo‘shib olish jarayonini 
o‘zaro birlashish deb ham atash mumkin bo‘ladi. Ammo bir tomon 
o‘zining qo‘shib olinishini istamasa, bunday bitim do‘stona 
xarakterga ega bo‘lmaydi va bu holat qo‘shib olish, deya 
baholanadi.
Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda ta’kidlash mumkinki, 
b
irlashishlar
 
natijasida mavjud ikki yoki undan ortiq kompaniyalar 
asosida yangi kompaniya vujudga keladi. Bunda yangi kompaniya 
o‘zining tarkibini tashkil etgan asos kompaniyalarning barcha 
aktivlari va majburiyatlarini o‘z nazorati va boshqaruvi ostiga oladi. 
Amaliyotda kompaniyalar o‘rtasida qo‘shilish degan tushuncha ham 
borki, bunda bir necha kompaniyalar o‘zaro birlashadi va buning 
natijasida ulardan faqat bittasi raqobat muhitida tirik qoladi, 

---

316 
qolganlari esa o‘z mustaqil faoliyat yuritish huquqidan mahrum 
bo‘lgan holda faoliyatini tugatadi.