|
2.5-jadval
Betonni qotishni o‘rtacha hisobli
harorati
Sement massasidan (%)
quruq modda bo‘yicha qo‘shimchani
miqdori
10
0
С
1,0 - 2,0
10
0
С dan 15
0
С gachan
2,0 - 3,0
15
0
С dan 20
0
С gachan
3,0 - 4,0
Nazorat uchun savollar:
1.Qurilish qorishmalarni tayyorlash uchun qanday materiallar qo‘llaniladi?
2.Qurilish qorishmalari uchun qanday mineral va kimyoviy qo‘shimchalardan
foydalaniladi?
81
3.Bino devorlarini g‘isht va yig‘ma elementlar asosida qurish qanday amalga
oshiriladi?
4. Qurilish ishlarini qishki faslda tashkil etishni tushuntiring.
2.3. Shpaklyovka aralashmalari. Gips bog‘lovchi asosida shpaklyovka
qorishmalari
Shpaklyovka aralashmalari va shpaklyovka qavatini o‘rnatish ishlari
Shpaklyovka ishlarini bajarish uchun yuzalar tozalanadi, silliqlanadi,
undagi yoriqlar to‘ldiriladi, aliflanadi, yopasiga shpaklyovkalanadi va yana bir
borib silliqlanib chiqiladi.
Yangi suvalgan yuzani suvashga tayyorlashda chang, iflosliklar, suvoqning
oqib chiqqan joylari tozalanadi. Bunda yog‘och brusokning yon tomoni bilan
yuza aylanma harakat kilib silliqlanadi yoki jilvir kog‘oli maxsus moslamadan
foydalanadi. Ortiqcha joylar shpatel yoki kirg‘ich yordamida ko‘chirib tashlanadi.
Surtiladigan aralashma yaxshi joyga ishlash uchun yoriklarni shpatel va maxsus
pichok bilan 45
0
burchak ostida qirqiladi, 2-3 mm li chuqurlikda o‘yiladi. Moyli
bo‘yoq bilan bo‘yaladigan yuza alif moyida gruntlanadi. yelimli bo‘yoq
surtiladigan yuzadagi yoriqlarni to‘ldirishda gips – bo‘r yoki gips yelim
qorishmasi ishlatiladi. Yuzani sifatli bo‘lishi uchun ikkinchi marta shpaklyovka-
lanadi va silliqlanadi. Shpaklyovkali to‘ldirilgan yoriqlar qurigandan so‘ng
boshlanadi. yelimli shpaklyovka tabiiy yelim ( 5 % eritmasi ) – 1 l, alif moyi
(oksol ) – 50 g, xujalik sovuni – 20 g, bo‘r – kerakli quyuqlikka kelguncha.
Moyli shpaklyovka – oksol alif moyi – 1 kg, erituvchi – 100 g, sikkatav –
100 g, xayvonit yelimi ( 10% li eritmasi ) – 0.2 g, xo‘jalik sovuni – 20 g, maydalab
elangan bo‘r kerakli quyuqlikka kelguncha solinadi.
Bunday shpaklyovka tayyorlash uchun alif moyi erituvchi va sikkativ bilan
aralashtiriladi. Bu aralashmaga alohida tayyorlangan sovun-yelimli eritmani tez
aralashtirgan holda quyiladi, so‘ng bo‘rni ezib qo‘shib qorishtirib kerakli
quyuqlikdagi shpaklyovka hosil qilinadi.
82
Shpaklyovkani birinchi qavati 1-1.5 mm da yogoch shpatel yordamida
surtiladi.Shpatelni yuzaga nisbatan 10-15 gradus burchakda ushlanadi va bir
paytda ikkinchi qo‘l bilan ustidan bosib yurgiziladi. Avval shpatel gorizontaliga
yurgizilsa, ikkinchi martada unga perpendikulyar holda harakatlantiriladi.
Shpaklyovkaning birinchi qatlam qurigach silliqlanadi va yelimli bo‘yoq
surtiladigan bo‘lsa kuporosli grunt tarkibi (bo‘rsiz) bilan ishlov beriladi. Agar
moyli bo‘yoq surtiladigan bo‘lsa shpaklyovkadan so‘ng gruntlash shart emas.
Shpaklyovkaning ikkinchi qatlami 0.5 mm qalinlikda yuqoridagi usulda metall
shpatel bilan bajariladi
Shpaklyovka shpatel bilan qo‘lda surtish ancha sermehnatli jarayon
hisoblanadi. Ish unumini oshirish uchun andavaga rezinadan tig‘ hosil qilib
surtish foydalidir. Yuzani tekislash uchun rezinali shpateldan ham foydalaniladi.
Ikkinchi shpaklyovkadan so‘ng yana yuza silliqlanadi va gruntlanadi.
Zamonaviy quruq qurilish qorishmalari
Quruq qurilish qorishmalari (QQQ) kompozitsion sistemani tashkil qilib,
ko‘p funksional vazifaga ega bo‘lgan quruq komponentlardan tashkil topgan
bo‘ladi. QQQ ning asosiy tashkil qiluvchilari quyidagilar: mineral bog‘lovchi
moddalar, to‘ldirgichlar, mikroto‘ldirgichlar, modifikatsiyalovchi va
plastifikatsiyalovchi qo‘shimchalar.
Quruq qurilish qorishmalari (QQQ) ko‘p komponentli bo‘lishiga
qaramasdan belgilangan markani olishni kafolatlovchi doimiy takibga ega
bo‘ladi. Ularning tarkibida berilgan vaqt va harorat rejimida ishlashga imkoniyat
beruvchi plastifikatsiyalovchi, gidrofoblovchi, suv ushlab qoluvchi va boshqa
turdagi qo‘shimchalar mavjud bo‘ladi. Quruq qurilish qorishmalaridan
foydalanish kerakli ish xajmi uchun zarur bo‘lgan ishchi qorishma porsiyasini
tayyorlash imkoniyatlarini beradi. Bunda mexanizatsiyalash darajasi oshadi,
ishchilarning soni kamayadi, tashqi muhitga zararli ta'sir ko‘rsatuvchi omillar
kamayadi.
Mineral bog‘lovchi moddalar sifatida ko‘pincha sement, ohak, gips
ishlatiladi. To‘ldirgichlar sifatida esa ko‘pincha maksimal yirikligi 2,5 mm gacha
83
bo‘lgan tabiiy kvarsli qumlar va fraksiyalarga ajratilgan maydalangan bazaltli,
ohaktoshli, marmarli qumlar qo‘llaniladi. Mikroto‘ldirgichlar sifatida kukun yoki
chang ko‘rinishidagi andezit, dolomit va boshqa mineral moddalar ishlatiladi.
Ushbu maqsadlar uchun faol texnogen chiqindilar: maydalangan shlak, uchirma-
kul, mikrokremnezem ishlatilishi mumkin. Barcha dispers mikroto‘ldirgichlar
donasining maksimal o‘lchami 100 mkm dan oshmasligi lozim.
QQQ larda aloxida rol qo‘shimchalarga beriladi. Dunyo miqyosida QQQ
larni ishlab chiqarishning rivojlanishi avvalom bor qurilishdagi pardozlash va
maxsus ishlarni bajarishda mehnat unumdorligini oshirish, ishlarning sifatini
yaxshilash zaruriyati bilan bog‘liq hisoblanadi.
Qurilish materiallari bozorida mahalliy va xorijiy ishlab chiqaruvchilar
tomonidan taklif qilinuvchi QQQ larning keng ko‘lamli assortimenti mavjud.
QQ ishlab chiqarish bo‘yicha yetakchi xorijiy firmalar quyidagilar:
“Knauf”, ”Babkok-BSKH”, “Sakret-Zentrale”, “Simpelkamp”, “PCI”
(Germaniya), “Sika AG” (Shvetsiya), “Lohja”, “Fexima” “Raute Dry Mix”,
«Partek» (Finlyandiya), “Serett”, “Super Carocol” (Fransiya) va boshqalar.
«Watcher KG» firmasi turli tarkibga ega bo‘lgan QQQ larning 11 xilini ishlab
chiqarishni yo‘lga qo‘ygan. Ular g‘isht va beton sirtlar ustidan suvoq qoplamalrini
bajarish uchun mo‘ljallangan. Ushbu QQQlar asosida tayyorlangan qorishmalar
o‘ta mustahkamligi, asos bilan adgeziyasi yuqoriligi, qotishining tezkorligi bilan
ajralib turadi.
“Raute Dry Mix” firmasining QQQ lari uy-joy qurilishining barcha
sohalarida ichki va tashqi pardozlash ishlarini bajarish uchun muvaffaqiyatli
qo‘llanilib kelmoqda. Ushbu QQQ lar asosida tayyorlangan qorishmalarning
o‘ziga xosligi ularning tarkibidagi qumning donadorligi ratsional nisbatda
tanlanganligi tufayli o‘ta kichik kirishishga ega bo‘lishi hisoblanadi.
Finlyandiyaning «Partek» firmasi fraksiyasi 0,3 – 1,0 mm bo‘lgan
ohaktoshli mikroto‘ldirgich qo‘shilgan quruq suvoq qorishmalarining 4 ta navini
ishlab chiqaradi. Tarkibidagi maxsus qo‘shimchalari hisobiga ushbu quruq
qorishmalar asosida tayyorlangan suvoqlar qotganidan so‘ng yuqori gidrofoblik
84
xususiyatlarini namoyon qiladi. Shu tufayli ular namligi yuqori bo‘lgan xonalarda
ham qo‘llanilishi mumkin.
Qurilish materiallari bozorida «KNAUF» (Germaniya) firmasining QQQ
eng katta talab qozongan. Sanoat binolarining ichki suvog‘i uchun ko‘proq
sement asosidagi QQQ dan foydalaniladi. «KNAUF» firmasining sement
asosidagi barcha QQQ lari modifikatsiyalovchi qo‘shimchalarga ega. Shu tufayli
ulardan tayyorlangan qorishmalar yuqori darajadagi texnologiyaga oid
xususiyatlarga, qotib qolgan qorishma esa yuqori darajadagi mustahkamlikka ega
bo‘ladi. Vazifasiga ko‘ra QQQlar quyidagi turlarga bo‘linadi (2.6-jadval).
Do'stlaringiz bilan baham: |
