O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti raximov shavkat turdimurodovich

3.13-rasm. Gipskarton listlari asosida pardevorlarni barpo etish. 
 
O‘zikesar vintlar GKQ yoki GVL larga tug‘ri burchak ostida buralib 
kirgiziladi va metal profil ravogiga kamida 10 mm masofaga, teshib o‘tishi va 
karkasning yog‘och elementiga esa 15 mm masofaga teshib o‘tishi kerak. GVL 
larni uch qatlamli qilib qoplashda tashqi uchunchi qator listlar ikkinchi qator 
listlariga uzunligi 22 mm bo‘lgan vintlar bilan mahkamlanadi.
GKQ lar orasidagi choklarni zazorsiz qilib bajariladi. Qirralari falslangan 
GVL lar orasidagi choklar ham zazorsiz qilib bajariladi. Tug‘ri qirrali GVL larni 
uchma-uch qilib ulaganda ular orsida 5…7 mm ga teng bo‘lgan oraliq qoldiriladi.
GKQ yoki GVL lar orasidagi gorizontal choklar vertikalda 400 mm ga siljitib 
o‘rnatilishi lozim, bu esa shpaklyovka qilingan keyin salbiy shart-sharoitlarda, 
(normal harorat-namlik rejimidan chetga chiqish, shpaklyovka bilan choklarni 
sifatsiz to‘ldirish, pardevorlarga tasodifiy yo‘qlarning ta’siri va boshqalar) uzun 
yoriqlarning paydo bo‘lishini oldini olish uchun qilinadi. Ikki qatlamli qoplashda 
birinchi qatlam listlarining gorizontal choklari ikkinchi qatlam choklariga 
nisbatan 400 mm ga siljitib mahkamlanishi kerak.
GKQ va GVL larni pardevorlarning karkasiga mahkamlaganda qoplama va 
pol orasida 10 mm joy qoldirilib, bu oraliq germetik bilan to‘ldiriladi (3.14-rasm).

---

104 
Agar gipskarton yoki gipstolali qoplamalarning yuzasiga keramik plitka 
yopishtirish mo‘ljallangan bo‘lsa, unda karkas ustunlarining qadami 400 mm dan 
oshmasligi kerak. Shuni yana ko‘zda to‘tish kerakki keramik plitkalar bilan 
pardozlanadigan xonalarning pardevorlarini ikki qatlamli gipskarton listlar bilan 
qoplash maqsadga muvofiqdir.
3.14-rasm. Gipskarton listlarni mahkamlash. 
Oziq-ovqat mahsulotlari saqlanadigan omborxonalarning pardevorlari 
karkaslarini GKQ bilan qoplaganda kemiruvchilardan himoyalanish maqsadida 
pardevorning 0,5…0,6 m balandlikdagi pastki qismini qalinligi 0,5…0,6 mm 
bo‘lgan po‘lat listlar bilan qoplanishi va ular karkasning ustuniga mahkamlanishi 
tavsiya etiladi, bo‘shliklar esa mineral momiq yoki shisha momiq materiallari 
bilan to‘ldiriladi.
Zarbli yuqlar yoki og‘ir uskunalar osilishi mumkin bo‘lgan zonalarda 
(pardevor karkasini GKQ bilan qoplaganda) balandligi 300…1800 mm bo‘lgan 
monolit temirbetondan, to‘liq tanali G‘ishtdan va metaldan qilingan soqollarni 
ko‘zda to‘tish tavsiya etiladi. Ekspluatatsiya sharoiti bo‘yicha pol yuzasini doimiy 
nam holda yig‘ishtirish kerak bo‘ladigan xonalarning karkas-qoplama 
pardevorlarini qurishda, GKQ yoki GVL larning pastki qismini himoyalash uchun 

---

105 
pastgi yo‘naltiruvchining tagiga rulonli gidroizolyatsion materialdan tasmani 
qo‘llash tavsiya etiladi, bu esa o‘z navbatida GKQ yoki GVL ga kiydirilishi kerak.
GKQ yoki GVL lar tashqil etgan tashqi burchaklarni mexaniq shikastlanishdan 
himoya qilish uchun metalli burchak profillarini qo‘llash lozim. GKQ yoki GVL 
larning shif devor bilan ulanadigan joylarida ajratuvchi tasmalar quyishni ko‘zda 
to‘tish kerak.
Eshik romlarini o‘rnatish joylarida pardevorlarning metall karkas ustunlari, 
eshik massasi 30 kg gacha bo‘lsa, yog‘och bruslari, undan oshiq bo‘lsa, metall 
profillar bilan kuchaytiriladi (3.15–rasm). PS-75 va PS-100 metall profillarini 
qo‘llaganda eshik polotnosining og‘irligi 40 kg qilib qabul qilinishi, UA – 50 -50 
kg, UA -75 –75 kg, UA – 100 – 100 kg mumkin.