Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

Aqliy hujum 
Aqliy hujum, g‘oyalarni ishlab chiqish usuli. Ishtirokchilar birlashgan holda 
qiyin muammoni yechishga harakat qiladilar: uni yechish uchun shaxsiy 
g‘oyalarini ilgari suradilar. 
Aqliy hujum, oldindan ularning tanqidisiz, mavzuga nisbatan erkin fikrlarni 
ishlab chiqishdagi harakatidir. Aqliy hujum usuli serqirra qo‘llanish 
xususiyatiga ega. “Aqliy hujum”ning vazifasi kichik guruhlar yordamida yangi-
yangi g‘oyalarni yaratishdir (kichik guruhning birgalikdagi kuchi - uning alohida 
a’zolarining kuchlari yig‘indisidan ko‘p bo‘ladi). Aqliy hujumning muammoni 
hal qilayotgan kishilarning ko‘proq aqlbovar qilmaydigan va hatto fantastik 
g‘oyalarni yaratishga undaydi. G‘oyalar qancha ko‘p bo‘lsa, ularning hech 
bo‘lmaganda bittasi ayni muddao bo‘lishi mumkin. Bu aqliy hujum negizidagi 
tamoyildir. Aqliy hujum to‘xtatilgandan so‘ng barcha aytilgan g‘oyalar 
muhokama qilinib, eng maqbuli tanlanadi. Yakka tartibda yoki juftlikda, amaliy 
mashg‘ulotlarda esa 4-7 kishidan iborat kichik guruhlarda shuningdek, guruh 

---

174 
bo‘yicha ham o‘tkazish mumkin. Aqliy hujum mashg‘ulotlarda ta’lim oluvchilar 
faolligini oshirishga, charchoqni yo‘qotishga, g‘oyani izlashga sharoit yaratadi. 
Samarali aqliy hujum uchun bosqichlar: 
1.Ishtirokchilarni majburiy bo‘lmagan tarzda o‘tkazing. 
2.Fikrlarni bayon qilish uchun qog‘oz va doskani tayyorlang. 
3.Aqliy hujumning ishtirokchilariga muammoni yetkazish kerak. 
4.Ish tartibini aniqlang: 
a) fikrlar tashlanganda hech qanday baholashlar. 
b) doimiy fikrlash ozodligi. 
v) qancha aqlli fikr ko‘p bo‘lsa, shuncha yaxshi. 
g) “ushlang”, “tuting” boshqalarning fikrlarini rivojlantiring. 
5.Fikrlar to‘g‘risida surishtiring va tezda ularni kelishi bilan yozing. 
6.Qog‘oz varag‘i to‘ldirilganda, uni muhokama uchun qo‘ying. 
7.O‘z g‘oyalaringizni qo‘shib yangi g‘oyani rag‘batlantiring. 
8.Boshqalarning fikrini tanqid yoki ustidan kulish kerak emas, kulgiga yo‘l 
qo‘ymang. 
9.O‘zingizning fikrlaringizni chalg‘imasdanbir joyga jamlang. 
Aqliy hujumning asosiy ko‘rinishlaridan biri juftlikdagi aqliy hujumdir. 
Agar ish daliliy axborotga bog‘liq bo‘lsa, unda ta’lim oluvchilarga dalillar 
ro‘yxatini tuzishga taklif beriladi. Ikki daqiqadan so‘ng individual ishdan keyin 
ular bir-birlari bilan muloqotda bo‘lib muhokama qiladilar va o‘zlarining 
ro‘yxatlarini birlashtiradilar.