Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat sharqshunoslik instituti

To‘g‘ri-noto‘g‘riligini topish. 
Matn mazmunidan kelib chiqib o‘quvchilar 
berilgan gapning to‘g‘ri yoki noto‘g‘ligini topish kerak bo‘ladi. 
Ketma-ketligi shunday: O‘qituvchi matnning umumiy va asosiy ma’nosini 
ifodalovchi bir nechta gap beradi (10~20 ta gap), bu gaplarning ba’zilari o‘quv 
materialining ma’no-mohiyati bilan mos keladi, ba’zilari ma’no-mohiyatiga 
yaqin bo‘ladi, lekin butunligicha mos emas, ba’zilari qarama-qarshi ma’noda 
ham bo‘ladi, ba’zi gapning birinchi yarmi voqea syujeti bilan mos keladi, lekin 
ikkinchi yarmi matnning syujetiga qarama-qarshi bo‘ladi. Hullas, ushbu gaplar 
bir- biri bilan chambarchas bog‘liq. O‘quvchining matnni qanchalik 
tushunganlik darajasini aniqlash maqsadida ularga matnning ma’no-
mazmunidan kelib chiqib gaplar to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligini belgilashlari talab 
etiladi. Masalan: 

---

126 
《第二次考试》
(
《
Ikkinchi marotaba imtihon
》
) o‘qish matnidan kelib 
chiqib gaplar to‘g‘ri yoki noto‘g‘riligini toping: 
1)
苏林教授是一个有国际声誉的教授。
2)
第二次考试陈伊玲考得很不理想。
3)
苏林教授深深被陈伊玲的品之所感动，决定让她再考一次。
Ushbu uchta gap 
《第二次考试》
matnining ma’nolari bilan bog‘liq. Birinchi 
gapni ko‘ramiz: matnda professor Su Lin xalqaro obro‘ga erishgan professor 
emas, balkim "u" o‘qitadigan o‘quvchilar orasida ko‘pgina obro‘li talabalar 
borligi aytilgan, shuning uchun birinchi gapni "noto‘g‘ri" deya belgilaymiz; 
Ikkinchi gapni ko‘ramiz: matnda Chen Yi Ling imtihonni qoniqarsiz 
topshirilganligi aytilgan. "Qoniqarsiz" so‘zi "
不好
" iyerogliflari bilan berilgan, 
gapda esa "
不理想
" iyerogliflari bilan berilgan, ular sinonim, ya’ni ma’nolari 
bir xil bo‘lganligi uchun berilgan gapni "to‘g‘ri" deb belgilaymiz. Ikkinchi gapda 
o‘quvchi birozgina bosh qotirishiga to‘g‘ri keladi, shunda javob to‘g‘ri topiladi. 
Uchinchi gapni ko‘ramiz: berilgan qo‘shma gapning birinchi qismi matn bilan 
ma’nosi to‘g‘ri keladi, lekin gapning ikkinchi qismi to‘g‘ri kelmaydi, gapda 
Chen Yi Lingga yana bir bor imtihon topshirishiga ruhsat beradi deyilgan, lekin 
matnda esa Chen Yi Lingni o‘quv dargohiga qabul qilishga ruhsat berilgani 
yozilgan, shuning uchun ushbu gaplar bir-biriga to‘g‘ri kelmaydi va javobni 
"noto‘g‘ri" deya belgilaymiz. 
Bu turdagi mashq nafaqat o‘quvchining o‘qish qobiliyatini yaxshilashga, 
balki,o‘qish darsiga bo‘lgan qiziqishini oshirishga xizmat qiladi va darslarda
faollik bilan qatnashishga undaydi.