O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. X. Abdurahmonov, sh. R. Xolmo‘minov

amaliy karyera 
tushunchasi qo‘llaniladi. Amaliy 
karyera – xodim faoliyatning biror sohasida yuqoriga ko‘tarilishi, 
1
Кайковуc. Қобуcнома. – Т.: Иcтиқлол, 1994. - 143-бeт. 

---

276 
ko‘nikmalari, qobiliyati, malakasi hamda faoliyati bilan bog‘liq holda 
rag‘batlantirish miqdorining o‘zgarishi, hayotda tanlangan yo‘li 
bo‘yicha olg‘a qarab harakati, mashhur bo‘lishi, shuhrat qozonishidir. 
Amaliy karyera xodimning o‘z mehnat faoliyati kelajagi 
to‘g‘risida subyektiv fikr yuritish, o‘zini namoyon qilish istagidan 
shakllana boshlaydi. Bu xodimning ichki nuqtai nazari, korxona yoki 
tashkilotda o‘z o‘rnini, maqomini subyektiv tasavvur etishidir. Ba’zi 
birovlar uchun mehnat faoliyatidagi muvaffaqiyat (karyera) xizmat 
vazifalari (lavozimlar) pog‘onalaridan yuqoriga ko‘tarilishdir. 
Boshqalar uchun esa muvaffaqiyat – egallab turgan xizmat vazifasi 
(lavozim)da ijod bilan shug‘ullanish, kasb mahoratini oshirishdir. 
Shu sababli amaliy karyera turlari ko‘p (11.1-rasm). 
Lavozimda o‘sish uchun ayrim xodimlar uzoq muddatli reja 
tuzishlari mumkin. Lekin ko‘pchilik bunday qilmaydi. Sotsiologlar 
tomonidan o‘tkazilgan tadqiqotlar mehnatga layoqatli aholining 70 
foizi lavozimda o‘sish uchun biron-bir rejaga ega emasligini 
ko‘rsatgan. Ana shu aholining 20 foizi o‘z karyerasini aniq rejalash-
tirar ekan. Ular malaka oshirish kurslariga qatnaydilar, turdosh 
kasblarni egallaydilar, chet tillarini o‘rganadilar va hokazo. 
Faqat 10 foiz aholigina qachon, qanday qilib, rejalagan 
lavozimni egallashini bilar ekan, xolos. 
Faoliyat turi, muayyan ish, xizmat pillapoyasidagi lavozim, 
o‘rinni karyeraning maqsadi, deb bo‘lmaydi. U chuqur mazmunga ega. 
Jumladan, karyera maqsadlari quyidagilardan iborat: 
–
xodim o‘zini baholashiga mos hisoblagan, shu sababli unda 
Amaliy karyera 
Korxonalararo 
Ixtisoslashgan 
Korxona ichida 
Ixtisoslashmagan 
Vertikal 
Bosqichli 
Yashirin 
Gorizontal