Xalqaro munosabatlarda AQSh va Saudiya Arabistoni aloqalarining o'ziga xos xususiyatlari.
Qo'shma Shtatlar Saudiya Arabistonining eng yirik savdo sherigi va bu mamlakat Yaqin Sharqdagi AQShning eng yirik eksport bozorlaridan biri hisoblanadi . Ikkala mamlakat ham sarmoyaviy savdo shartnomasini imzoladilar. Ishonchli neft manbalarining doimiy ravishda mavjudligi, ayniqsa Saudiya Arabistoni, Amerika Qo'shma Shtatlari, shuningdek, Evropa va Yaponiyaning gullab-yashnashi uchun juda muhimdir . Saudiya Arabistoni AQSh uchun etakchi neft manbalaridan biri bo'lib, Amerika bozoriga kuniga bir million barreldan ko'proq etkazib beradi. Saudiya Arabistoni ham AQShning asosiy kreditoridir. Faqatgina AQShning Saudiya Arabistoni oldidagi milliy qarzi 2016 yil mart holatiga ko'ra 116,8 milliard dollarni tashkil etdi.
Saudiya Arabistonining tashqi siyosati ko'pincha "ehtiyotkorlik bilan sukunat" ga asoslanganligi bilan ajralib turadi. Bu tabiatan noaniqlik va xiralikka moyil. Saudiya diplomatiyasi odatda sir tutishni va qarama-qarshiliklardan qochishni afzal ko'radi. To'g'ridan-to'g'ri usullardan yiroqlashish va tortuozga imkon qadar yaqinroq.
Saudiya Arabistoni rahbariyati ushbu usullar mintaqaviy muhit bilan ziddiyatlarga to'la va barqarorlikdan uzoq bo'lgan munosabatlarda eng xavfsizdir, deb hisoblaydi. Shuning uchun, u har doim Saudiya Arabistonining roziligi bilan tashabbusni qo'lga olgan va Yaqin Sharqda o'z manfaatlarini ko'zlagan o'zining uzoq muddatli ittifoqchisi Amerika Qo'shma Shtatlariga yo'l ochib berdi.
So'nggi 70 yil ichida imtiyozli narxlarda neft etkazib berish evaziga himoya qilish tartibi saqlanib qoldi. Vaqti-vaqti bilan ushbu munosabatlarda kelishmovchiliklar, turli xil yondashuvlar bo'lgan bo'lsa-da, bu holatlar ahamiyatli emas edi. Birinchi Fors ko'rfazi urushi paytida AQShning Ar-Riyoddagi sobiq elchisi (1989-1992) va Amerika tashqi siyosiy tashkilotlari bilan aloqalari bilan tanilgan Chas Friman shunday dedi: "Ilgari biz ularga (saudiyaliklarga) ishonishimiz mumkin edi, hech bo'lmaganda ular AQSh siyosatiga qarshi chiqmasliklari va aksariyat hollarda uni qo'llab-quvvatlashlari"
So'nggi 70 yil ichida imtiyozli narxlarda neft etkazib berish evaziga himoya qilish tartibi saqlanib qoldi. Vaqti-vaqti bilan ushbu munosabatlarda kelishmovchiliklar, turli xil yondashuvlar bo'lgan bo'lsa-da, bu holatlar ahamiyatli emas edi. Birinchi Fors ko'rfazi urushi paytida AQShning Ar-Riyoddagi sobiq elchisi (1989-1992) va Amerika tashqi siyosiy tashkilotlari bilan aloqalari bilan tanilgan Chas Friman shunday dedi: "Ilgari biz ularga (saudiyaliklarga) ishonishimiz mumkin edi, hech bo'lmaganda ular AQSh siyosatiga qarshi chiqmasliklari va aksariyat hollarda uni qo'llab-quvvatlashlari"
Biroq, bunday uyg'unlik endi avvalgi shaklda mavjud emas va unchalik barqaror ko'rinmaydi. So'nggi paytlarda Saudiya Arabistonining yuqori martabali amaldorlari tomonidan ikki mamlakat o'rtasidagi kuchli ittifoq manfaatlari xavf ostida ekanligi to'g'risida balandroq shikoyatlar paydo bo'ldi. Shuning uchun o'tgan yil noyabr oyida AQSh davlat kotibi Jon Kerri Ar-Riyodga shoshilinch safar qildi va u davomida qirol Abdulla, tashqi ishlar vaziri Saud al-Faysal va Saudiya Arabistonining bir qator rasmiylari bilan uchrashdi. Biroq, Kerri ikki mamlakat o'rtasidagi munosabatlarning yomonlashuviga barham bera olgani shubhali.
Devid Ignatius Washington Post gazetasida AQSh-Saudiya munosabatlaridagi ziddiyat haqida shunday yozgan edi: "Ular sekin harakatlanayotgan avtohalokat kabi ikki yildan oshiq vaqtdan beri yomonlashmoqda". Bunda mubolag'a yo'q. Boshqa amerikalik tadqiqotchilar bundan ham ilgarilab ketmoqdalar. Ularning fikricha, ikki davlat o'rtasidagi aloqalarning hozirgi darajasi Sovuq urush oxirida boshlangan uzoq vaqtgacha bo'lgan kelishmovchiliklar va bir nechta qiyin vaziyatlarning natijasidir. 2001 yil 11 sentyabr voqealari amerikaliklar uchun shunday vaziyatlardan biriga aylandi. Va Iroqqa bostirib kirish (2003), uning natijasi Jorj V.Bush tomonidan o'tkazilishi edi. Shia ko'pchiligidagi hokimiyat, ehtimol qirollikning so'nggi o'n yilliklar ichida eng katta strategik mag'lubiyatiga aylandi.
Parker T. Xart. Saudiya Arabistoni va Qo'shma Shtatlar: Xavfsizlik bo'yicha sheriklikning tug'ilishi. Bloomington: Indiana University Press, 1998. (muallif 1961 yil iyuldan 1965 yil maygacha AQShning Saudiya Arabistonidagi elchisi bo'lib ishlagan)
