O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tosnkent moliya instituti

2  Kompleks  –  tahdidlarga  qarshilik  ko’rsatishning  turli  xil  choralarini  ( 

huquqiy,  tashkiliy,  dasturiy-texnik)  jamlovchi  ma’lumotni  qayta  ishlashning 

himoyalangan  muhitini  yaratish.  Kompleks  yo’nalishi  yirik  tizimlarini  (SWIFT) 

yoki qimmatbaho ma’lumotlarini qayta ishlovchi yohud muhim vazifalarini amalga 

---

478 

 

oshiruvchi kichik tizimlarni himoyalashda qo’llaniladi. 

    Banklar  kompyuter  tizimlari  faoliyatida  qo’llanilishi  davomida  bu  tizimlarni 

himoya  qilishda  yetarli  tajriba  orttirilgan.  Shu  sababli  o’ziga  xos  g’arbiy  bank 

tizimi ruhsat etilmagan foydalanishni oldini olishning vositalarini o’z ichiga oladi. 

Lekin  bank  tizimi  xavfsizligini  ta’minlash  uchun  bu  yetarli  emas.  Quyidagi 

choralrini ko’rish lozim: 

 

Bank  tizimi  harakatida  yuqori  darajadagi  vakolatga  ega  bo’lgan  xodimlar 

(dasturchilar,ma’lumotlar  bazasi  ma’murlari  va  boshqalar)ni  nazorat  qilish 

tashkiliy choralari; 

 

O’ta  muhim  ma’lumotlar  zahirasini  yaratish  bo’yicha  tashkiliy  va  texnik 

tadbirlar; 

 

Ko’zda  tutilmagan  holatlar  ro’y  bergan  hollarda  tizimning  ishlash 

qobiliyatini tiklash bo’yicha tashkiliy choralar: 

 

Hisoblash  tehnikasi  va  ma’lumot  tashuvchilari  joylashgan  honalarni 

yong’indan,tabiiy  ofatlardan,ommaviy  tartibsizliklardan,  terrorizm  va 

boshqalardan himoyalash bo’yicha tashkiliy va texnik tadbirlar 

     Hisoblash  texnikasini  himoyalashda  tizimli  yondashish  quyidagilarni  talab 

qiladi: 

 

Ma’lumotlar tizimining hozirgi holati asosida xavfsizlik bo’yicha  prinsipial