O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

 
 
9.21 rasm. Devor panellarini montaj qilish: 
a – fiksatorlar yordamida panellarni o‘rnatish; b – mexanik traversa yordamida devor 
panellarini o‘rnatish; 1 – fiksator; 2 – traversa; 3 – montaj maydonchasi. 

---

442 
9.22. Panellarni o‘rnatishda to‘g‘rilash: 
a – bo‘ylama yo‘nalishda; b – balandligi bo‘yicha; v – ko‘ndalang yo‘nalishda; g – 
vertikal bo‘yicha; 1 – devor paneli; 2 – ora yopma; 3 – Ustun; 4 − o‘rnatish belgi chizig‘i; 5 – 
shablon; 6 – rigel; 7 – reyka-shoqul 

---

443 
9.23. Ko‘p qavatli binolar devor panellarini o‘rnatish va vaqtinchalik mahkamlash 
sxemasi: 
1 – derazalar orasidagi panel; 2 – Ustun; 3 – kamarli panelni Ustunga mahkamlovchi 
belboq strubtsina bilan; 4 − kamarli panel; 5 − derazalar orasidagi panel yaqinlashtirib o‘rnatish 
jarayonida; 6 − derazalar orasidagi panelni mahkamlash uchun strubnitsa belboq bilan; 7 – 
burchak paneli; 8 – tros tortuvchi qurilma bilan; 9 − o‘rnatuvchi belgi chizig‘i;10 – 
parmalangan teshik derazalar orasidagi panelni quyma detalini mahkamlash uchun 
Karkasli binolarda devor panellarini o‘rnatish joyiga uzatish oldin 
o‘rnatilgan karkas konstruktsiyalari tufayli ancha murakkablashadi, shu sababli 
panellar ko‘tarilayotganda ularning oldin o‘rnatilgan konstruktsiyalarga tegib zarba 
bermasligining oldini olish va buralib ketishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun ularni ikkita 
tortqilar bilan ushlab turish tavsiya etiladi. Agar panelni kran yordamida o‘rnatish 
joyiga aniq uzatishning iloji bo‘lmasa, u holda montajchilar panelni tortqilardan 
yoki uzun dastakli ilmoqdan foydalanib tortgan holda zarur bo‘lgan joyga 
yetkazishadi. Panel qorishmali to‘shamaga vertikal o‘rnatiladi, o‘rnatilayotgan 

---

444 
panelning tashqi qirrasi pastdagi panelning qirrasi ustiga yotqiziladi, bo‘ylama 
yo‘nalishdagi holati esa o‘rnatilgan o‘q belgisi chiziqlari bo‘yicha to‘g‘irlanadi. 
Panel vertikal bo‘yicha to‘g‘irlangandan keyin u montaj moslamalari bilan 
mahkamlanadi va stroplardan bo‘shatiladi..
Qavat kesimida ikki qatorli bo‘laklangan devor panellarni montaj qilishda 
belbog‘ panellari burchak strubtsinalari bilan Ustunlarga yoki tirgaklar (podkoslar) 
bilan orayopma plitalarining montaj halqalariga mahkamlanadi. Derazalar orasiga 
qo‘yiladigan panellarni ham orayopma plitalariga tirgaklar yoki maxsus 
strubtsinalar orqali oldindan o‘rnatilgan belbog‘ panellarga vaqtinchalik 
mahkamlash mumkin. Ushbu moslamalar yordamida panellar devor tekisligiga 
keltiriladi ularning vertikalligini ta’minlagan holda. 
Ikki qatorli bo‘laklangan devorlarni qamrov chegarasida gorizontal holatda 
montaj qilganda – dastlab belbog‘ panellar, so‘ngra derazasiga orasidagi 
qo‘yiladigan panellar o‘rnatiladi. Panellarni ko‘tarish, o‘rnatilish joyiga olib kelish 
va puxta to‘g‘irlab o‘rnatish hamda ushlab turish uchun mo‘ljallangan maxsus 
traversalar mavjud. O‘rnatilgan panelning pastki qismi to‘liq mahkamlangandan 
keyin, uning yuqori qismi to‘g‘irlanib va vaqtincha mahkamlangandan so‘ng 
panelni stroplardan bo‘shatiladi. Panelning yuqori qismini doimiy mahkamlashga 
uni stropdan bo‘shatilgandan keyingina yo‘l qo‘yiladi.
Oraliqlar soni toq bo‘lgan hollarda ombordan montaj qilishda montaj 
krannini bino ichidagi o‘rta oraliqga joylashtirish mumkin bo‘ladi. Ko‘p qavatli 
og‘ir Ustunlar binoning faqat pastki qavatlariga joylashtiriladigan vaziyatlarda 
montajning kombinatsiyalashgan sxemasini qo‘llash maqsadga muvofiq bo‘ladi, 
bu sxemaga ko‘ra og‘ir Ustunlar poydevor stakanlariga strelali kran yordamida 
o‘rnatiladi, yuqoriga o‘rnatiladigan Ustunlar va binoninng qolgan konstruktsiyalari 
esa minorali kran yordamida montaj qilinadi. 

---

445