O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Platformasi buriladigan minorali kranlar
turar-joy, fuqaro va sanoat 
qurilishida keng qo‘llaniladi. Ularni nisbatan qisqa muddatda montaj va demontaj 
qilinishi, asosiy mexanizmlari kranning pastki qismiga joylashtirilganligi, ularga 
texnik xizmat ko‘rsatilishining yengillashtirilganligi ularni boshqa kranlardan 

---

382 
ajratib turadi. Ushbu turdagi kranlarning ko‘plab modifikatsiyalari mavjud bo‘lib, 
ularning maksimal tavsiflari: yuk ko‘taruvchanligi 6,2...25 t strelasining qulochi 
40...16 m ga teng bo‘ladi mos ravishda. 
Minorasi burilmaydigan kranlar
strelasining qulochi 4...65 m bo‘lganda 
10..50 t yuk ko‘taruvchanlikka ega bo‘lib, ularning yuk ko‘tarish balandligi 85 m 
gachani tashkil etadi. Yuk ko‘taruvchanlik va yuk ko‘tarish balandligining 
oshirilishi kranning katta massaga ega bo‘lishiga olib keladi, bu esa mashinaning 
pastki qismida tayanch-burilish konstruktsiyasining mexanizmlarini yaratishni 
qiyinlashtiradi. Harakatlanuvchi minorasi burilmaydigan kranlarning ustunlik jihati 
ularni qayta jihozlab tirkaladigan kran sifatida qo‘llash imkoniyatidir.
. Bunday tipdagi kranlar minora va strelalari sektsiyalarining soni hamda 
distantsion radiodasturli boshqarishga ega ekanligi bilan bir-biridan farq qiladi. 
Burilmaydigan minoraga ikki kishiga mo‘ljallangan ko‘targich joylashtiriladi. 
Kran minorasini tepa tomondan almashadigan sektsiyalar bilan uning o‘zidagi 
mexanizmlar vositasida uzaytiriladi. Minorani uzaytirish minoraning yoniga 
joylashtirilgan montaj ustuni va montaj chig‘iri yordamida amalga oshiriladi. 
Minorali tirab qo‘yiladigan kranlar
ko‘p qavatli fuqaro va baland sanoat 
(150 m va undan yuqori) binolarni barpo etish uchun mo‘ljallangan. Tirab 
qo‘yiladigan kranlar bir qator vaziyatlarda universal – o‘zi ko‘tariladigan va 
harakatlanadigan kranlar bo‘ladi. Barpo etilayotgan binoning balandligi katta 
bo‘lmagan hollarda bunday kranlar kran osti yo‘liga o‘rnatiladi va ular 
harakatlanuvchi kranlarga aylanadi, katta balandlikdagi binolarni barpo etishda 
ulardan tirab qo‘yiladigan statsionar kranga aylanadi. Minora sektsiyalarini 
almashtirish evaziga minora strelasi ilmog‘ining ko‘tarish balandligini 
uzgartirishga erishiladi, bu esa kran boshqarish kabinasini bino montaj sathidan 
nisbatan baland bo‘lmagan balandlikka joylashtirish (o‘rnatish) imkonini beradi.
Minora balandligi 8 m dan 150 m gacha bo‘lgan chegarada almashuvchan 
sektsiyalar hisobiga o‘zaytirilishi (o‘zgartirilishi) mumkin, bunday sektsiyalarning 

---

383 
soni 27 taga yetadi. Kranni barpo etilayotgan binoga mahkamlash minora va 
kranlarga biriktirilgan maxsus ramkalar yordamida amalga oshiriladi. Sektsiyalar 
soni 9 ta bo‘lganda minora binoga bitta bog‘lama orqali mahkamlanadi, sektsiyalar 
soni 27 taga yetganda bog‘lamalar soni 3 tani tashkil etadi. Beton poydevor 
kranning tayanchi bo‘lib xizmat qiladi, kran poydevorga ankerli boltlar yordamida 
mahkamlanadi. 
Baland g‘ishtli va monolit (quyma) binolar qurilishi uchun muljallangan 
KB-473 krani (8.22 rasm) keng tarqalgan bo‘lib, uning maksimal yuk 
ko‘taruvchanligi 8t ni tashkil etadi, strelasining qulochi 35...50 m chegarasida 
bo‘ladi, ilmog‘ining maksimal ko‘tarilish balandligi 162,4 m ga yetadi. Kranni 
montaj qilish gidroyuritmali montaj xalqalar yordamida ustirish metodi orqali 
amalga oshiriladi, bu esa yuqori darajali xavfsizlikni ta’minlaydi va ishlarning 
mehnat sarfini sezilarli darajada kamaytiradi. Kran ishlab chiqarilishi mumkin 
statsionar va universal holatda, ya’ni harakatlanuvchi va tirab qo‘yiladigan 
shaklda.
KB-504A krani baland turar-joy va ma’muriy qurilish binolarini barpo etish 
uchun mo‘ljallangan. Bu kranning yuk ko‘taruvchanligi 10 t ni, strelasining 
maksimal qulochi 40 m ni tashkil etadi. Strelasining maksimal qulochida yukni 
ko‘tarish balandligi 75 m ni, strelasi gorizontal joylashgan holatda yukni ko‘tarish 
balandligi 60 m. 

---

384 
8.23 rasm. Moskva Siti qurilishida kranlar