O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

7.9. G‘isht – tosh terish ishlarida mehnat muhofazasi 
G‘isht terishni amalga oshirishda mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha 
quyidagi tadbirlar ta’minlanishi kerak: 

balkon va lodjiyadagi deraza o‘rinlari va eshik o‘rinlarida 
to‘siqlarning mavjudligi; devorlardagi teshiklar 1 m balandlikda to‘siladi, 
orayopmalardagi tuynuklar ham to‘siladi (7.22, b rasm). 

eni 12 m gacha bo‘lgan binolarda so‘rilarni ish olib boriladigan 
butun maydon bo‘yicha o‘rnatish zarur. Zinapoya kataklarida ishlarni 
zinapoya kataklarining ichki devorlariga o‘rnatiladigan inventar 
maydonchalardan turib amalga oshirish; 

har bir sathdan 1,1...1,2 m balandlikda g‘isht terish mumkin, 
devorning har bir yarusini shunday ko‘rsatish kerakki, bunda devorning 
sathi ishchi to‘shama ko‘chirilgandan so‘ng to‘shamaning yangi holatidan 
2...3 g‘isht qatoriga yuqori bo‘lishi kerak; 

eni 1,5 m bo‘lgan himoya qiluvchi inventar soyabon 
(to‘siq)larni binoning butun perimetri bo‘yicha devor tomonga qiya qilgan 
holda o‘rnatish (7.20 a-rasm). Soyabonlarning birinchi qatori yerdan 6 m 
sathida joylashtiriladi, ikkinchisi 6...7 m oralatib g‘isht terilgan, devorning 
har ikki qavatida joylashtiriladi; 

---

317 

binoga kirish joyi ustidagi peshayvonlar rejada kamida 2x2m 
bo‘lishi kerak; 

barcha donabay materiallarni uzatish konteynerlarda va 
g‘iloflarda bo‘lishi ta’minlanishi kerak, qorishma esa – faqat tarqatma 
bunkerlarda bo‘lishi kerak; 

g‘isht terishni yerda turib, so‘rilardan, qavatlararo 
orayopmalardan supalardan va havozalardan turib bajarish mumkin. Uch 
va undan ortiq g‘isht qalinligidagi devorda turib ishchini binoning 
qo‘zg‘almas qismiga ishonchli tarzda mahkamlanganda ishlashga ruxsat 
etiladi; 

ish o‘rinlarini muntazam ravishda qurilish materiallari qoldiqlari 
va singan g‘ishtlardan tozalash taqozo etiladi; 

havoza va supalar tegishli yuklamalarga mos kelishi kerak, 
to‘siqlar albatta o‘rnatilishi kerak: tashqi havozalar ostidagi yerni 
oldindan tekislash va zichlash lozim. Havoza ustunlari maxsus 
boshmoqlarga o‘rnatiladi, shchitlar quvursimon ustunlarning ko‘ndalang 
to‘sinlariga mahkamlanadi, supalarning o‘zi esa bino qismlariga 
mahkamlanadi. Supa va havozalarga ko‘tarilish tutqichli zinapoyalar va 
bortli taxtalar bo‘yicha amalga oshiriladi. 
7.22-rasm. Xavfsiz g‘isht-tosh terish uchun inventar moslamalar:
a – binoning perimetri bo‘yicha himoya to‘siqlarini joylashtirish (o‘rnatish) uchun kronshteyn; b 
– orayopmalardagi tuynuk to‘sig‘i. 

---

318 
VIII-BOB