O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

6.7 Rostverkalarni qurish texnologiyasi. 
 
Rostverkning konstruktsiyasi va uni qurish texnologiyasi qoziqlarning turiga 
bog‘lik holda kabul kilinadi. Rostverklar qoziqlar guruhini bitta konstruktsiyaga 
birlashtiradi va ularda inshootdan tushadigan yuklamalar taqsimlanadi. Ular 
ko‘pincha rejada binoning hamma konturi bo‘yicha ichki devorlarni ham hisobga 
olgan holda uzluksiz tasmani ifodalaydi. Temirbeton qoziqlardan foydalanilganda 
rostverklar monolit va yig‘ma temirbetondan tayyorlanishi mumkin (6.28 rasm). 
Bino yoki inshootlarning turiga bog‘lik holda rostverklar baland past rostverklarga 
bo‘linadi. Boshlari qoqilgandan so‘ng turli belgilarda bo‘lishi mumkin bo‘lgan 
qoqiladigan qoziqlarda rostverkni qurishdan oldin qoziqlarning boshlarini 
tenglashtirish bo‘yicha mehnat talab operatsiyani bajarish zarur. Buning uchun 

---

254 
ma’lum bir satxda qoziqlarning betonini kesib tashlash, ularning armaturalarini 
qirqish yoki bukib qo‘yish zarur. 
6.28 rasm. Qoziqni rostverk bilan birlashtirish: 
A − erkin tayanish; b − bikr tayanish; 1 − qoziq; 2 − rostverk; 3- armatura to‘ri; 4 − qumli 
tayyorgarlik; 5 − armaturaning qoziqdan chiqib turgan qismi. 
Qoziqlarni kesish
. Yog‘och qoziqlar va shpunt mexanik yoki elektrik 
arralar bilan, po‘lat qoziqlar – avtogen yoki benzorez bilan kesiladi, temirbeton 
qoziqlarda kallaklarning betoni odatda pnevmatik otboyka bolg‘alar yordamida 
buziladi (urib sindiradigan, kovlaydigan). Bu maqsadlar uchun puansonlardan 
qoziqlarning boshlarini kesuvchi qurilmalardan (6.29 rasm) foydalanish ancha 
samaralidir, bu qurilma qoziqga tushiriluvchi va siquvchi bikr berk stanina, 
harakatlanuvchi rama, olinadigan (olib qo‘yiladigan) tishlar va porshenli 
gidrodomkratdan iborat. Qurilma to‘plamiga (komplektiga) ko‘ndalang kesimi turli 
o‘lchamli qoziqlar uchun bir necha juft puansonlar kiradi. Maksimal ishchi kuchi 
200 t, ishchi yurish 10 dan 50 sm gacha, qurilmaning unumdorligi - soatiga 15…20 
qoziqni kesish. 
Qoziqlarni botirishida ular ba’zan rejadan og‘adi, qoziqlarning ko‘p qatorli 
yoki tupsimon joylashishida rostverklarni qurishda bu og‘ishlar murakkablik 
tug‘dirmaydi. Agar qoziqlar bir qatorli joylashgan bo‘lsa va ayrim qoziqlar 
kesimining qismi bo‘lajak rostverkning chegaralaridan tashqariga chiqsa, bu holda 

---

255 
monolit rostverkni yasash va rostverkga shu qoziqlarni kiritish uchun maxsus turtip 
chiqib turuvchi joylar yasaladi. 
6.29 rasm. Qoziqlarning boshlarini kesuvchi qurilma sxemasi: 
1 − qoziq; 2 − tishlar; 3 − qurilmaning ramasi; 4 − porshen; 5 − gidrodomkrat; 6 − 
stanina. 
To‘ldiriladigan qoziqlarning boshini yig‘ma rostverklarda joylashtirishda 
yuqori sirti nivelir bo‘yicha tekshiriladi va zarur bo‘lganda qoziqlarning tayanch 
sirtlari beton aralashmasi yoki tsement qorishmasi bilan tekislanadi. Temirbeton 
rostverk to‘sinlarining o‘zi esa binoning burchagidan boshlab qum yoki shlakli 
tekislovchi to‘kma ustiga o‘rnatiladi va montaj ishlari kat’iy qamrovlar bo‘yicha 
bajariladi. Yig‘ma rostverk elementlarini tutashuv joylari birlashtirilib yig‘ma 
qisqa qoziqlar bilan payvandlab biriktiriladi.