O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

14-BOB. EKSKURSIYA MARSHRUTIDA BIRINCHI TIBBIY 
YORDAMNI KO„RSATISH QOIDASI 
 
14.1. Birinchi tibbiy yordamning ekskursiya jarayonidagi ahamiyati
14.2. Yurakni massaj qilish qoidasi
14.3. Ekskursiya jarayonidagi turli noxush holatlarda birinchi tibbiy 
yordam ko„rsatish qoidasi 
14.4. Jabrlanuvchini transportda kasalxonaga jo„natish qoidasi 
 
14.1. Birinchi tibbiy yordamning ekskursiya
jarayonidagi ahamiyati 
Birinchi tibbiy yordam
-
to‗satdan shikastlangan va sog‗ligini yo‗qotgan 
insonga salomatligini va hayotini saqlashga qaratilgan oddiy tibbiy tadbirlarni 
ifodalaydi. 
Jabrlanuvchini qutqarish gid tomonidan tibbiy yordamni qanchalik tez va 
to‗g‗ri ko‗rsatganiga bog‗liq bo‗ladi.
Birinchi tibbiy yordamning mazmuni jabrlangan insonga jarohatlangan 
a‘zolaridagi og‗riq taassurotini kamaytirish, oddiy tibbiy yordam uslublarini 
qo‗llashga va shikastlangan insonni tez tibbiy muassasaga yuborishdan iboratdir. 
Birinchi tibbiy yordamni to‗g‗ri tashkillashtirish uchun quyidagilar bajarilishi 
zarurdir: 

har bir turistik firmada birinchi tibbiy yordam ko‗rsatishga va gid 
aptechkasida saqlanishi lozim bo‗lgan tibbiy vositalarning mavjudligiga javobgar 
bo‗lgan mas‘ul shaxsni tayinlash; 

har bir turistik firmada gidlarni birinchi tibbiy yordam ko‗rsatish 
qoidalariga o‗qitilishini tashkil etish; 

gid tomonidan ko‗rsatilgan tibbiy yordam shifokor kelguniga qadar 
(shifokor o‗rnida emas!) ko‗rsatiladigan yordam bo‗lib, quyidagilarni qamrab oladi: 
jarohat joyidan qon ketishini vaqtincha to‗xtatish, jarohatlangan a‘zoning (kuygan 

---

166 
sohani) boylami, og‗ir shikastlanganda shu sohani immobilizatsiyalash (a‘zoni 
qimirlatmaydigan qilish), jonlantirish tadbirlarini (sun‘iy nafas berish, yurakni massaj 
qilish) o‗tkazish, umumma‘lum bo‗lgan kasalliklarda og‗riq qoldiruvchi va boshqa 
dori vositalarini to‗g‗ri berish, jabrlanuvchini tibbiy muassasaga transportda 
jo‗natish. 
Gid aptechkasida (komplektatsiyalash yo‗riqnomasi asosida) tibbiy yordam 
ko‗rsatishda lozim bo‗lgan barcha tibbiy vositalar bo‗lmog‗i shart
26
. 
G 
Gid ekskursiya jarayonida jabrlangan insonga birinchi tibbiy yordamni tezda 
ko‗rsatishi uchun u eng avvalo insondagi hayot va o‗lim belgilarini anglay olishi 
shart. 
Insondagi hayot belgilari quyidagilarda namoyon bo‗ladi: 

gid jabrlanuvchining yurak urishini ko‗krak qafasining chap sohasiga qo‗l 
kaftini qo‗yib yoki qulog‗i bilan eshitib aniqlaydi; 

pulsni bilakning ichki sohasidan, bo‗yindan paypaslab aniqlanadi; 
26
14.1-rasm.
https://www.youtube.com