O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

4- BOB. EKSKURSIYA XIZMATINI TAYYORLASH 
TEXNOLOGIYASI 
4.1. Yangi ekskursiyani tayyorlash jarayoni. 
4.2. Ekskursiyaning maqsadi, vazifasi va mavzusini aniqlash. 
4.3. Ekskursiya ma‟lumotlari uchun manbalar izlash. 
4.4. Ekskursiyaning asosiy va individual matnini tayyorlash. 
4.5. «Gid portfeli»ni tahlash. 
4.1. Yangi ekskursiyani tayyorlash jarayoni 
Yangi mavzudagi ekskursiya xizmatini tayyorlash murakkab jarayon bo‗lib, 
butun bir ishchi jamoaning faol ishtirokini talab qiladi. Bo‗lajak ekskursiya 
xizmatining mazmuni, uning ilmiy ahamiyati uslubchi va gidlarning bilimi, 
salohiyati, ularning pedagogika va psihologiya asoslariniamaliy o‗zlashtirganlik 
darajasiga, auditoriyaga ta‘sir ko‗rsatishning eng samarali usullarini tanlay olish 
ko‗nikmalariga to‗ridan-to‗ri boliq bo‗ladi. Ekskursiya xizmati – bu ikki muhim 
jarayon, ya‘ni uni tayyorlash va o‗tkazish natijasi bo‗lib, o‗zaro bir-biri bilan boliq, 
bir-birini to‗ldiruvchidir. Puxta tayyorgarliksiz ekskursiya xizmatini yuqori sifatda 
o‗tkazib bo‗lmaydi. Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlashda ikkita asosiy 
yo‗nalishni ajratish mumkin: 
-
yangi mavzudagi ekskursiya xizmatini ishlab chiqish; 
-
endigina o‗z ishini boshlayotgan gidni tayyorlash (yoki ushbu mavzu bu gid 
uchun yangi bo‗lishi mumkin). 
Yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash ijodiy guruhga topshirilib, uning 
tarkibida mavzuning murakkabligiga qarab 3-7 nafar gid kiradi. Ko‗pincha 
maslahatchi sifatida turli soha mutaxassislari, muzey ilmiy xodimlari, OTM va o‗rta 
maktab o‗qituvchilari, shuningdek, boshqa mutaxassislar ham taklif etilishi mumkin. 
Odatda ijodiy guruhning har bir qatnashchisiga ekskursiya xizmatining bir bo‗limi, 
biron-bir mavzusi yoki mavzuning bir nechta kichik mavzuostilarinitayyorlash 
topshiriladi. Mazkur ijodiy guruh ishining nazorati esa mas‘ul rahbarga topshiriladi. 
Odatda yangi ekskursiya xizmatini tayyorlash 3 bosqichda amalga oshiriladi: 

---

39 
Dastlabki ishlar
, ya‘ni, yangi ekskursiya xizmati mavzusi bo‗yicha 
ma‘lumotlar to‗plash, ekskursiya xizmati maqsad va vazifalarini aniqlash, shu bilan 
bir vaqtda ekskursiya obyektlarini tanlash. 
Bevosita ekskursiya xizmatini tayyorlash, 
ya‘ni, ekskursiya xizmati 
marshrutini tuzish, ma‘lumotlarga ishlov berish, ekskursiya xizmatining asosiy 
matnini yozish, uni o‗tkazish uslubini aniqlash, ekskursiya obyektini ko‗rsatish va 
hikoya qilishning eng samarali usullarini tanlash, gidlar tomonidan individual matnni 
tayyorlash jarayonini o‗z ichiga oladi. 
Yakuniy bosqich, 
ya‘ni,sinov ekskursiyasini o‗tkazish. Ekskursiya muassasasi 
rahbari tomonidan yangi ekskursiya xizmatini tasdiqlash, mavzuni himoya qilgan 
gidlarga ushbu ekskursiya xizmatini o‗tkazishga ruxsat berish jarayonlari kiradi.